Prawidłowo wskazana została trąbka słuchowa, nazywana też trąbką Eustachiusza. To właśnie ten przewód łączy jamę bębenkową ucha środkowego z nosową częścią gardła i odpowiada za wyrównywanie ciśnienia między uchem a otoczeniem. W normalnych warunkach trąbka słuchowa jest częściowo zamknięta i otwiera się przy przełykaniu, ziewaniu, żuciu – wtedy do jamy bębenkowej dostaje się powietrze i ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej się wyrównuje. Dzięki temu błona bębenkowa może swobodnie drgać, a przewodzenie dźwięku jest prawidłowe. W praktyce bardzo dobrze to widać przy zmianach wysokości, np. w windzie, samolocie czy w górach – uczucie „zatkanego ucha” mija, gdy kilka razy przełkniemy ślinę, napijemy się wody albo ziewniemy. To właśnie aktywacja trąbki słuchowej. W otolaryngologii i audiometrii zwraca się dużą uwagę na drożność trąbki słuchowej, bo jej zaburzenia prowadzą do podciśnienia w jamie bębenkowej, wysięku, nawracających zapaleń ucha środkowego i przewodzeniowego ubytku słuchu. W testach impedancyjnych (tympanometria) nieprawidłowe ciśnienie w uchu środkowym jest jednym z podstawowych parametrów oceny. Moim zdaniem warto też kojarzyć, że przy niedrożności trąbki słuchowej stosuje się proste manewry, jak próba Valsalvy czy manewr Toynbee, a w poważniejszych przypadkach leczenie laryngologiczne, czasem nawet drenaż jamy bębenkowej. To są takie bardzo praktyczne sytuacje, które potem wracają w pracy z pacjentem i w interpretacji badań audiometrycznych.
W tym pytaniu łatwo się złapać na skojarzeniach z ogólną budową ucha i funkcją słyszenia, a umknąć temu, co jest naprawdę kluczowe: chodzi konkretnie o wyrównywanie ciśnienia między uchem środkowym a otoczeniem. Za to zadanie odpowiada wyłącznie trąbka słuchowa, czyli przewód łączący jamę bębenkową z nosową częścią gardła. Pozostałe struktury z odpowiedzi pełnią inne, też ważne funkcje, ale nie mają realnego wpływu na aktywne wyrównywanie ciśnienia. Narząd Cortiego znajduje się w ślimaku w uchu wewnętrznym i jest wyspecjalizowanym receptorem zmysłu słuchu. Zawiera komórki rzęsate, które przetwarzają drgania mechaniczne na impulsy nerwowe przewodzone nerwem ślimakowym do ośrodkowego układu nerwowego. Można powiedzieć, że to „serce” percepcji dźwięku, ale nie ma on kontaktu z jamą bębenkową ani z gardłem, więc nie uczestniczy w regulacji ciśnienia. Błona bębenkowa z kolei oddziela przewód słuchowy zewnętrzny od jamy bębenkowej i drga pod wpływem fal dźwiękowych. Jest elastyczna, ale sama z siebie nie wyrównuje ciśnienia – ona tylko reaguje na różnicę ciśnień, co objawia się bólem lub uczuciem rozpierania, gdy trąbka słuchowa nie działa prawidłowo. Przewód słuchowy zewnętrzny jest kanałem doprowadzającym fale dźwiękowe do błony bębenkowej i ma funkcję ochronną (małżowina, woskowina, zagięcie kanału), ale kończy się ślepo na błonie bębenkowej, więc nie ma żadnego połączenia z gardłem ani możliwością regulowania ciśnienia w uchu środkowym. Typowym błędem myślowym jest mylenie funkcji struktur „centralnych” w uchu zewnętrznym i środkowym: skoro błona bębenkowa jest na granicy i reaguje na ciśnienie, to bywa błędnie uznawana za element wyrównujący ciśnienie. W rzeczywistości to trąbka słuchowa doprowadza powietrze i wyrównuje gradient, a błona tylko pokazuje, że coś jest nie tak. W diagnostyce audiologicznej i badaniach typu tympanometria właśnie ocena ciśnienia w uchu środkowym i pośrednio drożności trąbki słuchowej jest jednym ze standardów postępowania, więc warto mieć to klarownie poukładane, bo potem przekłada się to na prawidłową interpretację wyników i współpracę z laryngologiem.