Rozpoznanie migotania przedsionków na tym zapisie EKG jest jak najbardziej trafne. Kluczowe cechy, które to potwierdzają, to brak wyraźnych, powtarzalnych załamków P przed zespołami QRS oraz nieregularne odstępy RR – czyli tzw. rytm „zupełnie niemiarowy”. Zamiast załamków P w linii izoelektrycznej widać drobne, nieregularne falowania, czyli fale f, odpowiadające chaotycznej, bardzo szybkiej aktywności przedsionków. Z mojego doświadczenia, jeśli patrząc na EKG masz wrażenie „bałaganu” między QRS-ami i brak jakiegokolwiek porządku w odstępach RR, to w praktyce klinicznej prawie zawsze jest to właśnie migotanie przedsionków. W standardach interpretacji EKG (zarówno w podręcznikach, jak i wytycznych kardiologicznych) podkreśla się trzy rzeczy: brak załamków P, obecność fal f i całkowitą niemiarowość odstępów RR przy wąskich zespołach QRS. Właśnie to widzimy na zamieszczonym badaniu. Migotanie przedsionków ma ogromne znaczenie praktyczne – zwiększa ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu, dlatego u takiego pacjenta w codziennej pracy trzeba od razu myśleć o ocenie ryzyka (np. skala CHA2DS2-VASc) i ewentualnym włączeniu leczenia przeciwkrzepliwego. Poza tym ważne jest też podejście do kontroli częstości komór (beta-blokery, blokery kanału wapniowego) albo, w określonych sytuacjach, próba przywrócenia rytmu zatokowego. Technicznie, przy opisie EKG dobrze jest zawsze zacząć od oceny rytmu: czy jest miarowy, czy są załamki P przed każdym QRS, jaki jest odstęp PQ. W tym przypadku takie systematyczne podejście szybko prowadzi do rozpoznania AF, bo załamków P po prostu nie ma, a rytm komór jest wybitnie niemiarowy. Moim zdaniem opanowanie rozpoznawania migotania przedsionków na EKG to absolutna podstawa pracy z diagnostyką elektromedyczną.
Na tym zapisie EKG łatwo pomylić migotanie przedsionków z innymi zaburzeniami rytmu, szczególnie jeśli patrzy się tylko na pojedyncze fragmenty, a nie na cały obraz. Jednym z częstych błędów jest uznanie, że widoczna jest ekstrasystolia nadkomorowa. W przypadku pojedynczych pobudzeń nadkomorowych mamy jednak wyraźnie dominujący rytm podstawowy (najczęściej zatokowy), z prawidłowymi załamkami P i w miarę równymi odstępami RR, a co jakiś czas pojawia się „wcześniejszy” zespół QRS, często z nieco zmienionym załamkiem P lub bez niego. Na pokazanym EKG nie ma takiego dominującego, uporządkowanego rytmu – wszystkie odstępy RR są nieregularne, a to już wyklucza prostą ekstrasystolię. Drugi typowy trop to niemiarowość zatokowa. W rytmie zatokowym zawsze widzimy wyraźne, dodatnie załamki P przed każdym zespołem QRS, o podobnym kształcie, z zachowaną kolejnością P–QRS–T. Niemiarowość polega wtedy na stopniowych zmianach odstępów RR, najczęściej związanych z fazą oddechu, ale struktura załamków pozostaje zachowana. Tutaj brakuje klasycznych załamków P – zamiast nich w linii izoelektrycznej są drobne, nieregularne fale, a zmiany RR są chaotyczne, nie „płynne”. To już nie pasuje do prostego rytmu zatokowego z oddechową niemiarowością. Trzecie błędne skojarzenie to migotanie komór. W migotaniu komór zapis wygląda dramatycznie inaczej: nie ma w ogóle rozpoznawalnych zespołów QRS, tylko nieregularne, szerokie, zmienne co do amplitudy i częstotliwości fale – zapis jest zupełnie „bezkształtny” i odpowiada nagłemu zatrzymaniu krążenia. Na naszym EKG zespoły QRS są wyraźne, stosunkowo wąskie i powtarzalne, co jednoznacznie wyklucza VF. Typowym błędem myślowym jest skupianie się tylko na samej niemiarowości i automatyczne przypisanie jej do „niemiarowości zatokowej”, bez sprawdzenia, czy załamki P w ogóle występują i czy zachowana jest prawidłowa sekwencja przewodzenia. Dobra praktyka w diagnostyce EKG to zawsze systematyczne przejście: obecność i kształt załamków P, zależność P–QRS, szerokość QRS, regularność RR. Jeśli tego się trzymamy, dużo łatwiej uniknąć takich pomyłek.