Prawidłowa odpowiedź to kość łódeczkowata, bo właśnie dla niej klasycznie wykonuje się projekcję nadgarstka w przywiedzeniu dołokciowym (ulnar deviation). W tej pozycji pacjent zgina rękę w stronę łokcia, co powoduje „wysunięcie” kości łódeczkowatej z cienia sąsiednich struktur i jej lepsze rozciągnięcie na obrazie. Dzięki temu szczelina złamania, zwłaszcza w części bliższej i węzinie kości łódeczkowatej, staje się wyraźniejsza. W standardach radiologii urazowej nadgarstka przy podejrzeniu złamania łódeczkowatej zawsze zaleca się dodatkowe projekcje, właśnie m.in. w przywiedzeniu dołokciowym, a często też skośne. Z mojego doświadczenia to pytanie wraca non stop w praktyce, bo złamania łódeczkowatej są częste, a na zwykłym AP łatwo je przeoczyć. W badaniu RTG nadgarstka technik powinien dbać o prawidłowe ułożenie: bark w jednej płaszczyźnie z nadgarstkiem, brak rotacji przedramienia, a samo przywiedzenie dołokciowe wykonane „do bólu, ale bez przesady”, żeby pacjent wytrzymał, a kość się ładnie uwidoczniła. W praktyce klinicznej ta projekcja ma znaczenie nie tylko przy ostrym urazie, ale też przy kontroli zrostu, przy podejrzeniu jałowej martwicy czy przewlekłych dolegliwościach bólowych po upadku „na wyprostowaną rękę”. Moim zdaniem warto zapamiętać prostą zasadę: ulnar deviation = kość łódeczkowata, bo to potem automatycznie podpowiada, jakie projekcje zlecić lub wykonać, kiedy lekarz pisze w skierowaniu „podejrzenie złamania scaphoid”.
W tym pytaniu pułapka polega na tym, że wszystkie wymienione kości należą do okolicy nadgarstka, ale tylko jedna z nich jest klasycznie wiązana z projekcją w przywiedzeniu dołokciowym. W praktyce technika obrazowania bardzo łatwo jest pomylić „dobrze widoczną kość na zwykłym AP” z kością, dla której wykonuje się specjalną projekcję funkcjonalną. Kość grochowata leży po stronie łokciowej, jest kostką trzeszczkową w ścięgnie mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka i najlepiej uwidacznia się w projekcjach skośnych oraz bocznych, ewentualnie w specyficznych projekcjach celowanych na staw promieniowo-nadgarstkowy od strony łokciowej. Przywiedzenie dołokciowe nie poprawia istotnie jej wizualizacji, bo ruch wykonywany jest w przeciwną stronę nadgarstka niż jej położenie anatomiczne. Kość haczykowata z kolei ma charakterystyczny wyrostek – haczyk – skierowany dłoniowo. Do jego oceny stosuje się specjalne projekcje kanału nadgarstka (np. projekcja Carpal Tunnel, tzw. Gaynor-Hart), a nie klasyczną projekcję AP w ulnar deviation. To jest typowy błąd myślowy: skoro kość ma „haczyk” i jest przyśrodkowo, to ktoś zakłada, że ruch dołokciowy ją uwidoczni. Niestety tak to nie działa, bo o widoczności decyduje też kierunek wiązki promieniowania i nakładanie się cieni innych kości. Kość księżycowata jest centralnie położona w szeregu bliższym nadgarstka i zwykle jest dobrze widoczna już w standardowych projekcjach AP i bocznej. W diagnostyce jej patologii (np. choroba Kienböcka) dużo ważniejsza jest ocena wysokości nadgarstka, ustawienia kości księżycowatej w linii z kością promieniową i trzecią kością śródręcza, niż wykonywanie przywiedzenia dołokciowego. Typowy błąd polega na myleniu „często widocznej kości” z „kością wymagającą specjalnej projekcji funkcjonalnej”. W dobrych praktykach radiologii urazowej przy podejrzeniu złamania łódeczkowatej zawsze planuje się projekcję z ulnar deviation, właśnie po to, by rozciągnąć kość łódeczkowatą i zmniejszyć nakładanie się cieni. Pozostałe wymienione kości ocenia się raczej w innych, bardziej wyspecjalizowanych projekcjach lub na standardowych zdjęciach AP i bocznym, dlatego ich wybór w tym pytaniu jest merytorycznie nieuzasadniony.