Wątroba odgrywa kluczową rolę w metabolizmie leków, a efektem pierwszego przejścia nazywamy proces, w którym leki doustne są metabolizowane przez wątrobę przed dotarciem do krążenia ogólnego. Po wchłonięciu substancji czynnej w jelitach, krew transportuje ją do wątroby przez żyłę wrotną. W tym organie leki mogą być przekształcane do formy aktywnej lub nieaktywnej, co wpływa na ich skuteczność oraz biodostępność. Przykładem mogą być leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol, które są w metabolizowane w wątrobie, co może prowadzić do zróżnicowanej odpowiedzi terapeutycznej w zależności od indywidualnych cech pacjenta. W kontekście dobrych praktyk, uwzględnienie efektu pierwszego przejścia jest kluczowe przy opracowywaniu dawkowania i form farmaceutycznych, aby zapewnić optymalną skuteczność terapeutyczną oraz minimalizować ryzyko działań niepożądanych.
Serce, nerki i płuca nie są odpowiedzialne za efekt pierwszego przejścia leków doustnych. Serce pełni rolę pompy krwi i nie bierze udziału w metabolizmie leków. Jego główną funkcją jest transport krwi, natomiast metabolizm substancji czynnych odbywa się w wątrobie, co czyni ją kluczowym organem w tym procesie. Nerki odpowiadają za wydalanie metabolitów oraz regulację równowagi elektrolitowej, ale nie uczestniczą w procesie pierwszego przejścia. Często mylnie zakłada się, że nerki mogą mieć podobny wpływ na metabolizm leków, co wprowadza w błąd wielu studentów oraz praktyków. Płuca z kolei są odpowiedzialne za wymianę gazową i metabolizm niektórych substancji, szczególnie tych podawanych inhalacyjnie, ale nie mają wpływu na wchłanianie i metabolizm leków doustnych. Zrozumienie mechanizmów, jakimi różne organy uczestniczą w farmakokinetyce, jest kluczowe w farmakologii. Edukacja w tym zakresie pozwala uniknąć powszechnych błędów myślowych, takich jak mylenie funkcji narządów i ich roli w metabolizmie leków.