Kwalifikacja: GIW.06 - Wykonywanie prac geologicznych

Zagadnienie erozji rzecznej bywa często mylnie rozumiane, szczególnie jeśli chodzi o różne jej rodzaje i miejsce ich występowania. Erozja boczna, choć jest bardzo istotna w procesie kształtowania dolin rzecznych, zachodzi głównie w środkowym i dolnym biegu rzeki, gdzie woda podmywa brzegi i poszerza dolinę. To prowadzi do meandrowania, czyli powstawania zakoli, ale raczej nie wpływa na cofanie się źródła. Z kolei erozja wgłębna to proces typowo związany z pogłębianiem koryta – rzeka wycina w podłożu coraz głębszy kanał, co faktycznie dominuje w górnym biegu, ale nie powoduje przesuwania się źródła w górę doliny. To raczej aspekt pionowy, a nie poziomy, więc łatwo się tutaj pomylić. Odpowiedź „poprzeczna” natomiast nie odnosi się do żadnego z klasycznych procesów erozyjnych w geomorfologii – to pojęcie raczej nie jest stosowane w naukach o Ziemi w tym kontekście, co bywa pułapką w testach. Z mojego doświadczenia wynika, że wiele osób utożsamia wszystkie te typy erozji z ogólną działalnością rzek, jednak tylko erozja wsteczna powoduje realne cofanie się źródła, czyli przesuwanie początku cieku wodnego w górę. W praktyce to bardzo ważne np. przy planowaniu infrastruktury, bo cofające się źródło może zagrażać osadom, drogom czy nawet liniom przesyłowym. Typowe błędy myślowe wynikają z braku rozróżnienia między kierunkiem działania erozji a jej skutkami dla kształtu doliny. Moim zdaniem warto zawsze najpierw spróbować wyobrazić sobie procesy zachodzące w różnych częściach rzeki, bo to zdecydowanie ułatwia poprawne rozpoznanie typu erozji. Taką wiedzę można potem wykorzystać w praktyce, np. przy rozpoznawaniu zagrożeń naturalnych w terenie czy analizie zmian środowiskowych.