Jezioro oznaczone literą A na tym zdjęciu satelitarnym jest klasycznym przykładem jeziora przybrzeżnego, które powstało wskutek działalności prądów przybrzeżnych. Prądy te transportują piasek i inny materiał osadowy wzdłuż brzegu, tworząc mierzeje odcinające fragment wody od morza. To właśnie dzięki temu procesowi powstają takie akweny jak Jezioro Łebsko, Jezioro Gardno czy Jezioro Jamno na polskim wybrzeżu. Moim zdaniem to bardzo dobry przykład na to, jak dynamiczne są procesy zachodzące na styku lądu i morza. Z mojego doświadczenia wynika, że takie jeziora mają istotne znaczenie dla rolnictwa, turystyki i ochrony środowiska, bo często są rezerwatami przyrody. Warto zwrócić uwagę, że działalność prądów przybrzeżnych jest procesem naturalnym, ale bywa też modyfikowana przez ingerencję człowieka (np. budowa portów czy falochronów). W podręcznikach do geografii i na mapach hipsometrycznych te akweny są wyraźnie wyodrębniane jako jeziora przybrzeżne, zgodnie z klasyfikacją jezior stosowaną w standardach geograficznych. W praktyce, jeśli kiedyś będziesz analizować genezę jezior na wybrzeżu, zawsze warto sprawdzić, czy w pobliżu nie ma mierzei albo innych form akumulacji przybrzeżnej – to najważniejszy trop. Ta wiedza przydaje się też podczas planowania inwestycji hydrotechnicznych i w ochronie brzegów morskich.
W kontekście tego typu zdjęcia satelitarnego i położenia jeziora A przy linii brzegowej morza, pojawia się kilka typowych nieporozumień dotyczących genezy takich zbiorników wodnych. Wytopienie bryły martwego lodu prowadzi do powstania jezior polodowcowych, czyli tzw. oczek, które są zwykle niewielkie, mają nieregularny kształt i nie występują bezpośrednio przy wybrzeżu morskim. Ich geneza związana jest z lodowcem kontynentalnym i nie mają one typowych cech jezior przybrzeżnych, takich jak mierzeja oddzielająca je od morza. Z kolei zalanie wodą obniżeń krasowych dotyczy terenów krasowych, gdzie procesy chemicznego rozpuszczania skał wapiennych prowadzą do powstawania lejów krasowych czy polji, które mogą być później okresowo lub trwale zalewane wodą. Takie zbiorniki są charakterystyczne dla obszarów zbudowanych z wapieni, dolomitów czy gipsów, a nie dla stref nadmorskich. Zatamowanie odpływu przez czoło lądolodu to mechanizm powstawania jezior zaporowych, takich jak jeziora morenowe czy zaporowe, które powstają w wyniku spiętrzenia wód przez naturalną barierę lodową lub morenową, także typowych dla obszarów polodowcowych. Widać więc, że odpowiedzi opierające się na skojarzeniach z procesami lodowcowymi, krasowymi czy zaporowymi wynikają z niezrozumienia specyfiki form przybrzeżnych i roli prądów przybrzeżnych, które są kluczowe dla kształtowania linii brzegowej oraz powstawania jezior oddzielonych od morza mierzeją. W praktyce najczęściej popełnianym błędem jest nieuwzględnianie wpływu procesów akumulacyjnych działających w strefie przybrzeżnej – to one decydują o powstawaniu tak dużych, płytkich jezior oddzielonych od morza tylko wąskim pasem lądu. Porównując typowe przykłady z polskiego wybrzeża, można zauważyć, że geneza jezior przybrzeżnych jest zupełnie inna niż geneza jezior polodowcowych czy krasowych, co warto mieć na uwadze przy analizie podobnych zdjęć.
