Tatry należą do gór młodych, które powstały podczas orogenezy alpejskiej. Ten proces kształtowania gór miał miejsce od późnej kredy przez paleogen aż do neogenu, czyli w okresie od około 100 do 5 mln lat temu. Właśnie wtedy doszło do potężnych ruchów tektonicznych związanych ze zderzeniem płyt litosfery – płyty afrykańskiej z euroazjatycką. To spowodowało sfałdowanie, wypiętrzenie i uskokowe przemieszczenia skał, co ostatecznie dało tak spektakularne formy, jak Tatry. Z mojego doświadczenia wynika, że znajomość tego typu procesów jest bardzo przydatna choćby w geologii stosowanej czy projektowaniu infrastruktury w rejonach górskich – bo wiedząc, jak wygląda struktura podłoża, łatwiej przewidzieć np. osuwiska czy stabilność gruntu. Takie informacje są też kluczowe dla ochrony środowiska, bo młode góry są bardziej podatne na erozję i czynniki atmosferyczne. Moim zdaniem fajnie jest wiedzieć, że orogeneza alpejska dała początek nie tylko Tatrom, ale też całym Alpom, Pirenejom czy Karpatom. Takie porównania pomagają zobaczyć szerszy kontekst, choćby gdy jedzie się w różne góry Europy i porównuje ich budowę czy krajobraz.
Często można się pomylić, bo procesy wypiętrzania gór zachodziły w różnych okresach geologicznych i są związane z różnymi orogenezami. W przypadku Tatr czasem błędnie przypisuje się ich powstanie orogenezie hercyńskiej lub waryscyjskiej (co w gruncie rzeczy odnosi się do tego samego procesu, bo te nazwy są synonimiczne), albo nawet kaledońskiej. Hercyńska orogeneza dotyczyła głównie okresu od syluru do permu, czyli mniej więcej od 400 do 300 mln lat temu. Wtedy powstały na przykład Sudety czy Góry Świętokrzyskie, które mają zupełnie inną budowę i są starsze od Tatr. Z kolei orogeneza kaledońska działała jeszcze wcześniej, w kambrze i sylurze, czyli jakieś 500–400 mln lat temu – efektem tego procesu są na przykład niektóre części Gór Skandynawskich czy stare pasma w Wielkiej Brytanii. Typowym błędem jest też utożsamianie wieku skał budujących góry z wiekiem ich wypiętrzenia; niektóre skały w Tatrach rzeczywiście są stare i pochodzą z różnych okresów, ale sam proces powstawania obecnych formacji górskich związany był z orogenezą alpejską. Praktyka pokazuje, że w geologii i geografii trzeba zawsze rozróżniać wiek skał od wieku górotworu. Takie pomyłki wynikają często z myślenia, że skoro w różnych miejscach Polski są skały paleozoiczne, to może też Tatry powstały wtedy, choć w rzeczywistości ich wypiętrzenie to efekt młodszych, alpejskich ruchów tektonicznych. Dla inżynierii, budownictwa czy ochrony środowiska takie rozróżnienie jest kluczowe, bo wpływa na typy gleb, stabilność podłoża czy zagrożenia sejsmiczne w danym rejonie. Doświadczenie pokazuje, że dobrze jest pamiętać, iż Tatry, jak i całe Karpaty, to przykład gór młodych – a więc ich powstanie wiąże się właśnie z orogenezą alpejską.