Kwalifikacja: GIW.06 - Wykonywanie prac geologicznych

Wybór nieodpowiedniej średnicy kulki gruntu do próby wałeczkowania to drobny, ale bardzo istotny błąd, który dość często spotyka się na początku nauki badań gruntów spoistych. Wiele osób myśli, że im większa kuleczka, tym łatwiej będzie ją uformować, albo że drobna kulka pozwoli lepiej wyczuć konsystencję materiału. Tymczasem cała idea testu wałeczkowania polega na zachowaniu standaryzowanych warunków, które umożliwiają powtarzalność wyników. Zbyt mała średnica, na przykład 2 mm, powoduje, że kulka bardzo szybko się rozpada podczas rolowania i ciężko ocenić właściwości gruntu – nie sposób jej nawet dobrze chwycić palcami. Przy większych rozmiarach, jak 20 mm czy 50 mm, mamy odwrotny problem: grunt rozprowadzany na tak dużej powierzchni nie zachowuje się naturalnie, a wałeczek może się rozwarstwiać albo być po prostu zbyt masywny do prawidłowego uformowania. Czasami można spotkać się z mylnym przekonaniem, że większa próbka da bardziej reprezentatywne wyniki, ale w tym przypadku jest dokładnie odwrotnie – powiększanie rozmiaru prowadzi do fałszywych obserwacji, bo siły działające podczas wałkowania rozkładają się nierównomiernie. Jeszcze inni myślą, że bardzo małe próbki to większa precyzja, ale w badaniu plastyczności gruntów to prowadzi tylko do nieczytelnych wyników i niepotrzebnego zamieszania. Tak naprawdę, zgodnie z normami branżowymi (np. PN-B-04481), średnica 7 mm wynika z wieloletnich doświadczeń laboratoriów geotechnicznych i daje najlepszy kompromis między wygodą wykonania próby a rzetelnością wyniku. Moim zdaniem wiele nieporozumień bierze się z braku praktyki – dopiero po kilku testach widać, jak duże znaczenie ma precyzyjne trzymanie się zaleceń co do rozmiaru próbki. Dobrze jest więc pamiętać o tej specyficznej wartości podczas każdego badania, nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydaje się ona nieistotna.