Kwalifikacja: GIW.06 - Wykonywanie prac geologicznych

Na ilustracjach widać różne sposoby rozmieszczenia ziaren i to jest bardzo często mylące, bo intuicja podpowiada, że to, co wygląda na najbardziej "luźne" czy nieuporządkowane, daje największą porowatość. Jednak to nie zawsze prawda. W rysunkach 1 i 2 ziarna ułożone są w stosunkowo ścisłych stosach – mamy tutaj tzw. układ heksagonalny i układ z niewielkim przesunięciem, które rzeczywiście często występują w naturze, ale nie są rekordowo porowate. Porowatość w tych konfiguracjach jest już ograniczona przez ścisłe przyleganie ziaren, a wolna przestrzeń pomiędzy nimi jest względnie niewielka. Jeszcze bardziej interesujący jest rysunek 4, gdzie występuje mieszanina dużych ziaren i wielu mniejszych, które wypełniają wolne przestrzenie. Taki układ na pierwszy rzut oka może się wydawać najbardziej porowaty, bo jest dużo różnych rozmiarów ziaren, ale w rzeczywistości, według klasycznych standardów (np. według podręczników geologii osadów), porowatość tu jest najmniejsza – drobne frakcje wypełniają puste przestrzenie, przez co nie zostaje już miejsce na wodę czy powietrze. To typowy błąd wnioskowania, który pojawia się, gdy mylimy porowatość z różnorodnością granulometryczną. W praktyce, im bardziej jednorodne i regularnie ułożone ziarna o tej samej wielkości, tym większa jest przestrzeń pomiędzy nimi – i tym samym porowatość skali. Dlatego właśnie wybierając np. materiały filtracyjne, inżynierowie zawsze kierują się zasadą selekcji jednej frakcji i jej luźnego ułożenia. Warto o tym pamiętać – a układy mieszane są najlepsze, jeśli zależy nam na zmniejszeniu przepuszczalności, nie na jej zwiększeniu. Porowatość a przepuszczalność to nie to samo – i to jest taka pułapka, na którą wiele osób się nabiera podczas nauki o skałach okruchowych.