W Lubelskim Zagłębiu Węglowym eksploatowany jest węgiel kamienny, który powstał w okresie karbonu. To bardzo ważna informacja, bo właśnie karbon, czyli okres trwający mniej więcej od 359 do 299 milionów lat temu, był czasem intensywnego rozwoju roślinności na Ziemi. W efekcie powstały ogromne pokłady materii organicznej, która przez miliony lat, pod wpływem ciśnienia i temperatury, przeobraziła się w węgiel kamienny. W Polsce większość złóż węgla kamiennego (zarówno na Górnym Śląsku, jak i w Lubelszczyźnie) związana jest właśnie ze skałami karbonu. Przemysł górniczy w regionie lubelskim opiera się na tych pokładach, a wydobycie stamtąd węgla ma ogromne znaczenie dla energetyki – węgiel kamienny wykorzystywany jest głównie jako paliwo w elektrowniach oraz w ciepłownictwie. Z mojego doświadczenia wynika, że rozumienie geologii złoża jest kluczowe w planowaniu wydobycia, bo pozwala przewidywać, jak zachowywać się będzie wyrobisko i jakie są najlepsze technologie eksploatacji. Standardy branżowe wymagają szczegółowego rozpoznania budowy geologicznej terenu, zanim zostanie podjęta decyzja o budowie kopalni – i zawsze pierwszym krokiem jest rozpoznanie, czy pokład występuje właśnie w skałach karbonu. To taki klasyczny przykład, że praktyczna wiedza geologiczna przekłada się wprost na bezpieczeństwo pracy i opłacalność inwestycji.
Często spotykam się z tym, że uczniowie mylą okresy geologiczne, jeśli chodzi o powstawanie różnych typów węgla. Na przykład, perm kojarzy się niektórym z węglem, bo to okres następujący po karbonie, ale wtedy już warunki środowiskowe nie sprzyjały masowemu powstawaniu złóż węgla kamiennego – raczej powstawały wtedy nieco inne typy skał osadowych. Jeśli chodzi o miocen i oligocen, to są to okresy znacznie młodsze (należące do ery kenozoicznej), i tam rzeczywiście powstały pewne pokłady węgla brunatnego, szczególnie na zachodzie i północy Polski. Węgiel brunatny ma jednak zupełnie inne właściwości i zastosowanie niż węgiel kamienny. W Lubelskim Zagłębiu Węglowym eksploatuje się natomiast węgiel kamienny, do którego genezy niezbędne były specyficzne warunki panujące wyłącznie w karbonie – gęste lasy pierwotne, wysoka wilgotność i brak destrukcyjnych zmian klimatycznych. Częsty błąd myślowy polega na utożsamianiu wszystkich złóż węglowych z jednym okresem lub błędnym przypisywaniu ich młodszym skałom, bo tak jest np. w przypadku węgla brunatnego. W praktyce górniczej bardzo ważne jest prawidłowe rozpoznanie wieku skał, bo od tego zależy stosowanie odpowiednich metod wydobycia i zabezpieczeń. Zwracając uwagę na stanowiska geologiczne i badania rdzeni wiertniczych, zawsze trzeba szukać potwierdzenia, czy mamy do czynienia z karbonem – to gwarancja, że odkryte złoża dadzą węgiel kamienny o pożądanych cechach technologicznych. Myląc okresy, łatwo można zaprojektować nieopłacalne lub wręcz niebezpieczne przedsięwzięcie wydobywcze, co w branży górniczej absolutnie nie jest akceptowane.