Paginacja to po prostu nadawanie numerów stronom w książce lub innym dokumencie wielostronicowym. To taki trochę niedoceniany, a bardzo ważny detal podczas przygotowywania materiałów do druku. W branży poligraficznej numeracja stron jest jednym z pierwszych kroków przy składzie publikacji – praktycznie żadna książka, czasopismo czy nawet zwykła broszura nie może się bez niej obejść. Dzięki paginacji czytelnik łatwo odnajduje się w tekście, może sprawdzić spis treści, wrócić do konkretnego rozdziału czy cytatu. Z mojego doświadczenia, przy większych projektach numerowanie stron pozwala też uniknąć wielu błędów na etapie montażu arkuszy drukarskich, bo bez numeracji łatwo coś przestawić lub zgubić. Standardy branżowe (np. ISO 216 czy wytyczne wydawnictw) jasno wskazują, że numeracja stron powinna być czytelna, konsekwentna i dobrze widoczna – najczęściej na dole lub w górnym rogu strony, choć czasem dostosowuje się ją do designu publikacji. Warto wiedzieć, że czasami stosuje się tzw. numerację rzymską do części wstępnych (np. spis treści, wprowadzenie), a główną treść numeruje się cyframi arabskimi. To detale, które ułatwiają życie zarówno czytelnikowi, jak i osobom pracującym przy druku czy składzie.
Paginacja w kontekście przygotowania książki do druku odnosi się wyłącznie do numerowania stron, a nie, jak czasem się wydaje, do innych elementów związanych z publikacją. Często błędnie myli się to pojęcie z różnymi technicznymi czy formalnymi wymaganiami wydawniczymi. Na przykład, niezadrukowana stronica, zwana czasem wyklejką lub kartą tytułową, rzeczywiście występuje w książkach, ale jej obecność nie ma nic wspólnego z procesem paginacji, tylko raczej z estetyką i strukturą wydawniczą. Z kolei określanie praw autorskich to zupełnie inna para kaloszy – to ważny element formalny, konieczny przy publikacji, ale nie ma żadnego związku z numeracją stron, która jest czysto technicznym aspektem składu. Numer identyfikacyjny książki, czyli ISBN, jest istotny dla dystrybucji i katalogowania publikacji, ale podczas przygotowania do druku nie wpływa na rozmieszczenie ani oznaczenie stron w dokumencie. Mylenie paginacji z tymi zagadnieniami wynika prawdopodobnie z niewłaściwego rozumienia procesu wydawniczego i zbyt ogólnego podejścia do terminologii poligraficznej. W rzeczywistości paginacja ma bardzo praktyczny wymiar – pomaga zachować porządek, usprawnia pracę podczas druku, oprawy i późniejszego użytkowania książki. Brak prawidłowej numeracji stron (czyli właśnie paginacji) może prowadzić do poważnych komplikacji na etapie montażu lub kolportażu, bo łatwo się wtedy pogubić w kolejności materiału. Warto oddzielać te pojęcia i rozumieć, że paginacja pełni bardzo konkretną, organizacyjną funkcję w procesie wydawniczym.