Okres przechowywania akt jest ściśle związany z kategorią archiwalną, do której dana dokumentacja została przypisana. Kategorię archiwalną określa się w kontekście wartości prawnej, administracyjnej, finansowej oraz historycznej dokumentów. Przykładem może być podział akt na dokumenty, które należy przechowywać przez 5, 10, 25 lat lub nawet na stałe, w zależności od ich znaczenia dla działalności jednostki. W praktyce, wiele instytucji archiwalnych kieruje się ustawą o narodowym zasobie archiwalnym oraz instrukcjami archiwalnymi, które precyzują, jak długo konkretne typy dokumentów powinny być przechowywane. Wiedza na ten temat jest istotna nie tylko dla zapewnienia zgodności z prawem, ale również dla umożliwienia efektywnego zarządzania dokumentacją, oszczędności miejsca oraz optymalizacji kosztów przechowywania. Przykładem może być archiwizacja akt kadrowych, które często muszą być przechowywane przez określoną liczbę lat po zakończeniu współpracy z pracownikiem, aby spełnić wymogi dotyczące ewentualnych kontroli czy dochodzeń.
Nieprawidłowe koncepcje dotyczące okresu przechowywania akt często wynikają z mylnego zrozumienia roli różnych czynników wpływających na tę decyzję. Wiele osób może uważać, że sposób klasyfikacji pisma ma kluczowe znaczenie, jednakże w rzeczywistości klasyfikacja jest jednym z elementów procesu zarządzania dokumentacją, a nie najważniejszym czynnikiem. Klasyfikacja dokumentów jest istotna, ale nie determinuje ona bezpośrednio długości ich przechowywania. Również nośnik przechowywania, taki jak papier czy nośniki elektroniczne, nie wpływa na okres archiwizacji. To, co naprawdę się liczy, to kategoria archiwalna, która określa, jak długo dokumenty muszą być przechowywane w zależności od ich wartości oraz potencjalnych potrzeb związanych z ich późniejszym wykorzystaniem. Z kolei zarządzenia kierownika jednostki mogą sugerować konkretne praktyki w zakresie archiwizacji, ale nie mogą one zastąpić przepisów i standardów określających kategorie archiwalne. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla prawidłowego zarządzania dokumentacją i uniknięcia problemów z niezgodnością z regulacjami prawnymi. Dlatego ważne jest, aby kierować się ustalonymi zasadami dotyczącymi okresu przechowywania akt, a nie indywidualnymi decyzjami, które mogą być błędne lub niezgodne z wymaganiami prawnymi.