Umowa o dzieło to rodzaj umowy cywilnoprawnej, która koncentruje się na osiągnięciu określonego rezultatu pracy, a nie na samym procesie jej wykonywania. Jest to typowy kontrakt, w którym strony uzgadniają konkretny efekt, jaki ma być osiągnięty, na przykład stworzenie projektu architektonicznego, wykonanie rzeźby czy napisanie programu komputerowego. W ramach tego typu umowy, wykonawca, czyli osoba realizująca zamówienie, nie podlega typowym regulacjom dotyczącym czasu pracy, które są charakterystyczne dla umów o pracę. Zleceniodawca zobowiązany jest natomiast do odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy, co odróżnia tę umowę od innych typów umów cywilnoprawnych, takich jak na przykład umowa zlecenia, gdzie obowiązek podatkowy może być regulowany odmiennie. Umowa o dzieło jest często wybierana w sytuacjach, gdzie kluczowe jest dostarczenie konkretnego produktu lub usługi, a czas i sposób realizacji mają mniejsze znaczenie.
Umowa o pracę różni się od umowy o dzieło w kilku kluczowych aspektach. Przede wszystkim, umowa o pracę koncentruje się na procesie wykonywania pracy, a nie tylko na jej rezultacie. Pracownik w ramach umowy o pracę podlega określonym przepisom dotyczącym czasu pracy, urlopów i innych świadczeń pracowniczych, co nie ma miejsca w umowie o dzieło. Z kolei umowa zlecenia także skupia się bardziej na wykonywaniu usług niż na osiąganiu konkretnego rezultatu, co oznacza, że zleceniobiorca powinien wykonać powierzone zadanie z należytą starannością, ale niekoniecznie osiągnąć określony efekt końcowy. Umowa agencyjna jest jeszcze innym typem kontraktu, w którym agent działa na rzecz zleceniodawcy, ale niekoniecznie musi dostarczać konkretny produkt lub usługę końcową. Typowym błędem jest mylenie tych umów z uwagi na podobieństwa w formalnościach czy obowiązkach podatkowych, jednak kluczowe jest zrozumienie różnic w zakresie oczekiwań co do efektu pracy i sposobu jej rozliczania.
