Zasuwa to najczęściej stosowane armatura do odcinania przepływu wody w sieciach wodociągowych. Tak naprawdę, trudno sobie dzisiaj wyobrazić jakiekolwiek większe rozgałęzienie wodociągu bez odpowiednio dobranych zasuw. Zasuwa działa jak przesuwna przegroda – po zamknięciu całkowicie blokuje przepływ, czego nie gwarantują inne urządzenia. W praktyce, zasuwy montuje się w studzienkach lub komorach na rurociągach, zarówno na odgałęzieniach, jak i na głównych magistralach. Dzięki temu możliwy jest np. szybki remont fragmentu sieci bez konieczności odcinania wody dla całej okolicy. Standardy branżowe, takie jak PN-EN 1074, jednoznacznie wskazują zasuwy jako podstawowe urządzenia odcinające wody w sieciach. Co więcej, nowoczesne zasuwy wykonuje się z materiałów odpornych na korozję i osady, często z powłokami epoksydowymi dla dłuższej żywotności. Z mojego doświadczenia wynika, że dobrze zaprojektowany układ zasuw pozwala uniknąć sporych strat wody podczas awarii czy napraw. Warto pamiętać, że dzięki zasuwom prace serwisowe i modernizacyjne przebiegają dużo sprawniej, a mieszkańcy rzadziej odczuwają uciążliwości związane z przerwami w dostawie wody. Moim zdaniem to jedno z tych rozwiązań, które są niepozorne, ale absolutnie kluczowe dla niezawodności całej sieci.
W sieciach wodociągowych często pojawia się mylne przekonanie, że urządzenia takie jak hydranty, wodomierze czy nawet przepustnice mogą pełnić funkcję podstawowych elementów odcinających przepływ wody. Niestety, to nieprawda. Hydranty są projektowane przede wszystkim do poboru wody w sytuacjach awaryjnych, głównie do celów przeciwpożarowych – konstrukcyjnie nie są przystosowane do pracy jako zawory odcinające. Ich stosowanie do odcinania sieci prowadziłoby do niebezpiecznych sytuacji, a także do przedwczesnego zużycia. Wodomierz natomiast to urządzenie służące wyłącznie do pomiaru objętości przepływającej wody – nie ma mechanizmu, który mógłby fizycznie zamknąć przepływ, a wszelkie próby użycia wodomierza jako zaworu kończą się uszkodzeniem instalacji i narażeniem sieci na poważne awarie. Przepustnice rzeczywiście bywają stosowane do odcinania przepływu, ale głównie w większych średnicach i przy nieco innych warunkach pracy niż w typowych sieciach miejskich. Często nie gwarantują pełnej szczelności zamknięcia, co w przypadku awarii czy prac modernizacyjnych staje się krytycznym problemem. Typowym błędem jest też założenie, że każde urządzenie zamontowane na rurociągu może realizować funkcję odcinania – a to właśnie zasuwy są do tego zaprojektowane i przystosowane zgodnie z normami branżowymi. Takie uproszczenia w myśleniu mogą prowadzić do poważnych pomyłek podczas projektowania lub eksploatacji sieci wodociągowej. Odpowiedni dobór armatury nie tylko ułatwia zarządzanie siecią, ale też zapobiega niepotrzebnym awariom i ogranicza straty wody, co jest ważne zarówno z ekonomicznego, jak i ekologicznego punktu widzenia. Warto o tym zawsze pamiętać przy rozważaniu funkcji i roli poszczególnych elementów sieci wodociągowej.