Proces humifikacji to kluczowy etap rozkładu substancji organicznych, który najczęściej zachodzi podczas kompostowania odpadów. W dużym skrócie, humifikacja polega na przekształceniu resztek roślinnych i innych materiałów organicznych w próchnicę, czyli stabilne związki organiczne będące istotną częścią gleby. Z mojego doświadczenia wynika, że dobrze prowadzony proces kompostowania – przy zapewnieniu właściwej wilgotności, napowietrzenia oraz temperatury – daje najlepsze warunki do humifikacji. To nie jest tylko teoria z podręcznika: w praktyce kompostowanie przez kilka miesięcy pozwala na uzyskanie materiału bogatego w humus, który później można stosować jako wartościowy nawóz. Warto wiedzieć, że humifikacja nie zachodzi podczas takich procesów jak spalanie czy suszenie, bo tam materia organiczna jest albo spalana do CO2 i wody, albo tylko pozbawiona wody, bez rozkładu związków organicznych. W kompostowniach przemysłowych często stosuje się monitorowanie warunków kompostowania właśnie po to, by zoptymalizować humifikację – to wymóg zgodny z normami dotyczącymi odzysku organicznego. Moim zdaniem rozumienie tego procesu to podstawa w gospodarce odpadami biodegradowalnymi i przy każdym projekcie związanym z rekultywacją gleby czy uprawą warto mieć tę wiedzę w małym palcu.
Wiele osób zakłada, że procesy takie jak spalanie, suszenie czy wapnowanie odpadów mogą prowadzić do rozkładu materii organicznej na podobnej zasadzie co kompostowanie. To jednak duże uproszczenie, które prowadzi do błędnych wniosków. Spalanie odpadów odbywa się w wysokich temperaturach, gdzie związki organiczne są utleniane niemal całkowicie do wody i dwutlenku węgla – nie powstaje tutaj żadna forma próchnicy czy humusu, bo materiał organiczny zostaje doszczętnie zniszczony. Suszenie odpadów to proces mechaniczny, którego głównym celem jest usunięcie nadmiaru wody – nie zachodzi tu żaden rozkład biochemiczny, więc materia organiczna nie przekształca się w humus, tylko zostaje w tej samej formie, tyle że sucha. Wapnowanie natomiast to zabieg mający na celu zmianę odczynu pH masy odpadowej, często stosowany w celu ograniczenia nieprzyjemnych zapachów czy stabilizacji mikrobiologicznej, jednak nie jest to proces prowadzący do powstawania związków humusowych. Typowym błędem jest przekonanie, że każdy proces przetwarzania odpadów organicznych daje ten sam efekt – a tak po prostu nie jest. Kluczowy jest udział mikroorganizmów, odpowiednia wilgotność i tlen oraz umiarkowana temperatura, co zapewnia tylko kompostowanie. Tak uczą na szkoleniach branżowych i tak wynika z praktycznych doświadczeń z eksploatacji instalacji komunalnych. Dlatego humifikacja to proces typowy wyłącznie dla kompostowania, a nie innych metod obróbki odpadów biodegradowalnych.