Grys to rzeczywiście przykład kruszywa łamanego, granulowanego, o frakcji powyżej 2 mm. Jego charakterystyczną cechą jest to, że powstaje przez mechaniczne kruszenie skał litych, najczęściej dolomitowych, bazaltowych albo granitowych. Dzięki procesowi łamania uzyskuje się ziarna o ostrych krawędziach i nieregularnych kształtach, co znacznie poprawia ich przyczepność w mieszankach betonowych lub asfaltowych. W praktyce budowlanej – moim zdaniem nie do przecenienia – grys jest stosowany do produkcji betonów wysokiej jakości, do podsypek pod drogi, a także jako składnik warstw ścieralnych nawierzchni asfaltowych. Bardzo istotne jest, że zgodnie z obecnymi normami i standardami branżowymi (np. PN-EN 12620:2004/A1:2008) grys spełnia wymagania dotyczące frakcji oraz właściwości fizykomechanicznych, przez co gwarantuje stabilność i trwałość gotowych konstrukcji. Często podkreśla się też, że grys jako kruszywo łamane zapewnia lepszą sztywność i odporność na obciążenia dynamiczne niż kruszywa naturalne o obłych ziarnach. Spotkałem się nie raz z opinią, że jeśli chodzi o drogi czy mosty, to właśnie grys jest wyborem numer jeden – szczególnie tam, gdzie liczy się trwałość i bezpieczeństwo użytkowania.
W pytaniu dotyczącym kruszywa łamanego, granulowanego o frakcji powyżej 2 mm pojawiły się odpowiedzi, które łatwo mogą wprowadzić w błąd, jeśli nie zna się szczegółowej klasyfikacji kruszyw. Żwir, chociaż rzeczywiście jest jednym z najpowszechniej używanych kruszyw, to jednak zalicza się do kruszyw naturalnych niekruszonych, a nie łamanych – powstaje w wyniku naturalnych procesów geologicznych, a jego ziarna są najczęściej obłe, przez co nie zapewniają tak dobrej przyczepności w mieszankach betonowych czy asfaltowych jak kruszywa łamane. Piasek kruszony to z kolei kruszywo drobne, którego ziarna mają wymiary poniżej 2 mm, więc wyraźnie nie spełnia kryterium frakcji powyżej 2 mm. W praktyce często myloną kategorią jest również kamień naturalny – to określenie bardzo szerokie, raczej dotyczy dużych fragmentów skał lub materiałów budowlanych w postaci nieprzetworzonej, a nie granulowanych, sortowanych kruszyw. Moim zdaniem, sporo osób utożsamia kamień naturalny z każdym materiałem skalnym, zapominając, że w budownictwie nazwę tę rezerwuje się dla większych elementów, np. do budowy murów oporowych czy elementów architektury ogrodowej. Typowym błędem jest też brak świadomości, że „łamanie” w kontekście kruszyw oznacza proces mechanicznego rozdrabniania i sortowania, czego efektem są właśnie takie materiały jak grys. Kluczowe jest więc, żeby dobrze rozumieć procesy produkcji i klasyfikacji kruszyw, bo od tego zależy nie tylko poprawność odpowiedzi na testach, ale i jakość realizowanych inwestycji budowlanych.