To, co widzisz na rysunku, to typowy przykład jazu stałego, który często spotyka się na mniejszych rzekach i kanałach. Jaz stały to konstrukcja hydrotechniczna, która nie posiada żadnych ruchomych elementów – woda przelewa się przez koronę obiektu na stałej wysokości. Takie rozwiązanie jest proste w budowie i bardzo trwałe, wymaga minimalnych nakładów eksploatacyjnych. Moim zdaniem właśnie te cechy powodują, że jaz stały jest często wybierany tam, gdzie kluczowa jest niezawodność, a nie ma potrzeby regulowania poziomu piętrzenia. Na rysunku widać charakterystyczny przepływ swobodny przez zwieńczenie jazu oraz tworzenie się wiru poniżej, co jest typowe dla tego typu budowli. W praktyce jaz stały wykorzystuje się do utrzymywania stałego poziomu wody, zabezpieczenia przed cofką czy poprawy warunków nawigacyjnych. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z normami branżowymi, np. wytycznymi ITB lub instrukcjami projektowania infrastruktury wodnej, jaz stały stosuje się tam, gdzie nie przewiduje się konieczności dynamicznej regulacji przepływu. Często spotkasz takie rozwiązania na melioracjach rolniczych, w parkach miejskich czy na małych rzekach w celu ochrony ekosystemów wodnych. Dobrze jest też pamiętać, że prawidłowo zaprojektowany jaz stały minimalizuje ryzyko erozji poniżej budowli dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu podłoża i strefy rozprysku.
Wybór innej odpowiedzi niż jaz stały może wynikać z mylenia różnych rodzajów budowli piętrzących wodę. Przede wszystkim jaz ruchomy to konstrukcja wyposażona w mechanizmy umożliwiające regulację poziomu piętrzenia, takie jak klapy, zasuwy lub segmenty – można nimi sterować w zależności od potrzeb hydrologicznych czy warunków pogodowych. Na rysunku jednak nie widać żadnych ruchomych części, całość jest monolityczna i nie przewiduje możliwości regulacji, co wyklucza jaz ruchomy. Z kolei zapora wodna to znacznie większa i bardziej złożona budowla, najczęściej spotykana na dużych rzekach lub w górach, gdzie gromadzi się wodę w zbiornikach retencyjnych. Zapory mają za zadanie nie tylko piętrzenie, ale też często produkcję energii, ochronę przeciwpowodziową czy retencję wody na dużą skalę. Na przedstawionym schemacie nie ma elementów typowych dla zapór, jak ogromne korpusy, urządzenia upustowe czy przepusty denne. Jeśli natomiast chodzi o stopień wodny, to jest to pojęcie znacznie szersze – obejmuje cały zespół urządzeń piętrzących, regulujących i umożliwiających żeglugę (np. śluzy, jaz, zapora). Sama pojedyncza budowla, taka jak na rysunku, nie tworzy pełnego stopnia wodnego, tylko jest jego składową. Moim zdaniem często pojawia się nieporozumienie, bo nazwy te bywają używane zamiennie, ale w praktyce inżynierskiej warto trzymać się dokładnych definicji zgodnych z obowiązującymi standardami, np. normami PN-EN i zaleceniami Instytutu Techniki Budowlanej. Wskazanie jazu stałego wymaga rozpoznania specyficznego, nieruchomego korpusu i charakterystycznego przepływu, bez elementów aktywnej regulacji czy masywności typowej dla zapór.