Kwalifikacja: PGF.10 - Prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej

Wielu osobom może się wydawać, że dysertacja, monografia czy przyczynek równie dobrze mogą prezentować ogólny stan wiedzy w jakiejś dziedzinie, ale to trochę mylące podejście. Dysertacja, zwłaszcza doktorska, to rozbudowana i szczegółowa praca badawcza, koncentrująca się najczęściej na jednym, dosyć wąskim zagadnieniu. Jej celem jest wniesienie czegoś nowego do nauki, a nie przegląd całej dziedziny. Podobnie monografia – chociaż bywa bardzo obszerna, to jednak skupia się raczej na jednym temacie, często przedstawiając go kompleksowo, ale nie w sensie szerokiego przekroju wielu zagadnień, tylko dogłębnej analizy wybranej problematyki. Przyczynek natomiast to krótka praca naukowa, która jest dosłownie 'wkładem' – drobnym, często jednostkowym rozszerzeniem wiedzy na bardzo konkretny temat. Tego typu prace nie mają charakteru przeglądowego i nie są tworzone z myślą o prezentowaniu ogólnego stanu danej dziedziny. Takie myślenie może wynikać z utożsamiania objętości albo szczegółowości pracy z jej przekrojowością, co jest typowym błędem – szerokość ujęcia nie idzie zawsze w parze z głębokością analizy. Z mojego doświadczenia wynika, że właśnie zarysy najlepiej sprawdzają się, gdy chcemy mieć pełen obraz danej dziedziny, bo one syntetyzują kluczowe informacje, układają je w logiczną całość i przedstawiają aktualny stan wiedzy, a nie szczegółowe wyniki badań czy nowe, wąskie odkrycia. Dobrą praktyką jest więc sięgać po zarys wtedy, gdy zależy nam na szybkim i całościowym zrozumieniu tematu, a nie zgłębianiu jednego, wybranego zagadnienia.