Stefan Żeromski nie został nigdy laureatem Literackiej Nagrody Nobla, mimo że wielu czytelników i historyków literatury uważa go za jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy. To dość ciekawa sprawa, bo moim zdaniem jego twórczość, zwłaszcza takie dzieła jak „Przedwiośnie” czy „Ludzie bezdomni”, miały ogromny wpływ na kształtowanie polskiej literatury XX wieku. W odróżnieniu od Miłosza, Sienkiewicza i Reymonta, którzy zostali wyróżnieni tą najbardziej prestiżową nagrodą na świecie, Żeromski nigdy się jej nie doczekał. Warto zwrócić uwagę, że Nagroda Nobla nie zawsze trafiała do osób najbardziej rozpoznawalnych albo akurat najbardziej zasłużonych w danym momencie. Często decydowały kwestie polityczne, aktualne trendy czy nawet sympatie członków Akademii Szwedzkiej. W praktyce, wiedza o tym, kto z polskich pisarzy otrzymał Nobla, przydaje się nie tylko na lekcjach języka polskiego, ale też w szeroko pojętej kulturze – chociażby podczas przygotowania różnych prezentacji czy quizów literackich. W branży edukacyjnej znajomość takich faktów to absolutna podstawa – nie raz spotkałem się z sytuacją, gdzie ktoś mylił Żeromskiego z Reymontem albo nawet przypisywał Nobla Mickiewiczowi, co jest już ewidentną pomyłką. Prawidłowe rozpoznawanie laureatów to znak, że rozumiesz nie tylko literaturę, ale i szerszy kontekst kulturowy.
Wskazanie jako odpowiedzi dowolnego z pozostałych trzech pisarzy – Miłosza, Sienkiewicza czy Reymonta – to dość częsty błąd, wynikający zapewne z tego, że nie wszyscy mają w głowie aktualną listę polskich noblistów literackich. Z mojego doświadczenia wynika, że najwięcej pomyłek pojawia się przy Czesławie Miłoszu, bo jego twórczość bywa mniej obecna w szkolnych lekturach niż na przykład Sienkiewicza, który de facto jest autorem bardzo „podręcznikowym”. Miłosz otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w 1980 roku, co było sporym wydarzeniem nie tylko dla polskiej literatury, ale nawet dla całego bloku wschodniego – jego poezja i eseistyka od dawna były doceniane na świecie. Henryk Sienkiewicz natomiast został nagrodzony już w 1905 roku, głównie za swoją powieść „Quo vadis”, choć nie tylko – cała jego twórczość historyczna była podziwiana w Europie. Władysław Reymont to laureat Nobla z 1924 roku, doceniony za „Chłopów”, którzy do dziś są analizowani na egzaminach i maturach. Wybierając którąkolwiek z tych osób jako nie-noblistę, można się łatwo wkopać, jeśli nie pamięta się tych podstawowych faktów. Typowym błędem jest mylenie popularności lub obecności na liście lektur z faktycznym przyznaniem Nagrody Nobla, co pokazuje, jak ważna jest świadomość historyczno-literacka. Generalnie – znajomość noblistów to taka klasyka, bez której trudno się odnaleźć zarówno na poważnych rozmowach, jak i w quizach czy dyskusjach kulturalnych. Dobra praktyka to zawsze sprawdzać źródła albo po prostu mieć te nazwiska z tyłu głowy, bo pytania tego typu pojawiają się regularnie, nie tylko w szkole, ale i w branżowych konkursach czy testach wiedzy ogólnej.