Kwalifikacja: PGF.10 - Prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej

W wypowiedzi Sienkiewicza nie mamy do czynienia ani z hiperbolą, ani z aliteracją, ani z oksymoronem, choć każda z tych odpowiedzi może wydawać się na pierwszy rzut oka logiczna. Hiperbola to zabieg polegający na świadomym przesadzeniu, wyolbrzymieniu jakiegoś zjawiska – tutaj jednak nie chodzi o samo wyolbrzymienie, a bardziej o zestawienie dwóch rzeczywistości. Aliteracja polega na powtarzaniu tych samych głosek na początku wyrazów w bliskim sąsiedztwie, żeby np. uzyskać efekt brzmieniowy – w cytacie nie znajdziemy takiego zabiegu, bo nie o rytm czy dźwięczność tu chodzi. Oksymoron natomiast opiera się na połączeniu wyrazów o przeciwnym znaczeniu, żeby stworzyć zaskakujący, paradoksalny efekt (np. „gorący lód” albo „milczący krzyk”), a Sienkiewicz w swoim cytacie nie łączy sprzeczności, lecz pokazuje, jak brak książek prowadzi do czegoś jeszcze gorszego niż brak oświetlenia – jest to klasyczne porównanie oparte na wyrażeniu „niż”. Często popełnianym błędem jest utożsamianie każdego mocnego stwierdzenia z hiperbolą albo sądzenie, że nietypowa fraza to już oksymoron – tymczasem podstawą analizy środków stylistycznych jest precyzyjne rozpoznanie mechanizmu, na którym dany środek się opiera. W praktyce porównania wykorzystują wyrażenia typu „jak”, „niż”, „podobny do”, aby jasno zestawić dwa elementy, a nie tylko budować przesadę czy paradoks. Warto dokładnie przyglądać się konstrukcji zdania i temu, jaki efekt autor chciał osiągnąć – to klucz do rozpoznania odpowiedniego środka stylistycznego.