Fragment spisu przedstawiony w ramce to klasyczny przykład indeksu rzeczowego. W praktyce spotykamy się z nim niemal w każdej większej publikacji naukowej, podręczniku czy słowniku. Indeks rzeczowy grupuje hasła według pojęć, zagadnień czy tematów, a nie według nazwisk autorów, miejsc czy tytułów. Podane hasła, takie jak „Abolicja”, „Aborcja”, „Amnestia”, są przykładami pojęć kluczowych dla danej dziedziny. Obok każdego wyrazu znajduje się numer strony lub zakres stron, na których to zagadnienie zostało omówione. Moim zdaniem taka organizacja informacji jest bardzo praktyczna – pozwala szybko znaleźć potrzebne treści niezależnie od tego, jak są rozmieszczone w książce. Standardy branżowe, na przykład normy dotyczące opracowywania publikacji naukowych czy podręczników, jasno wskazują, że indeks rzeczowy to narzędzie mające usprawnić czytelnikowi odnalezienie konkretnych zagadnień. Warto też wiedzieć, że umiejętność korzystania z indeksu rzeczowego jest bardzo ceniona – np. podczas pracy naukowej, przygotowywania prezentacji czy po prostu szybkiego wyszukiwania informacji. Dobrze przygotowany indeks rzeczowy świadczy o wysokim poziomie edytorskim książki. Często, zwłaszcza w literaturze fachowej, jest on wręcz niezbędnym narzędziem pracy. Z mojego doświadczenia wynika, że często osoby początkujące mylą indeks osobowy z rzeczowym, bo oba wyglądają podobnie – ale różnią się właśnie tym, czego dotyczą: tematów lub osób.
W analizowanym pytaniu łatwo się pomylić, bo określenia typu „tytułowy”, „osobowy” czy „geograficzny” też często pojawiają się w kontekście indeksów i spisów w książkach. Indeks tytułowy dotyczy zazwyczaj zbiorów, gdzie wyszukujemy według tytułu dzieła, jak w bibliografii czy katalogach bibliotecznych – nie według tematu czy pojęcia, a raczej według pełnego tytułu książki, artykułu czy filmu. Indeks osobowy, jak sama nazwa wskazuje, bazuje na nazwiskach osób – autorów, postaci historycznych, bohaterów literackich – i umożliwia szybkie wyszukanie, gdzie dana osoba jest wspominana w treści. Indeks geograficzny natomiast to rodzaj spisu służący do lokalizowania miejsc, miast, państw lub innych lokalizacji geograficznych, często używany w atlasach lub monografiach podróżniczych. W prezentowanym przykładzie jednak mamy zestaw wyrażeń i pojęć (np. „Abolicja”, „Analogia”, „Amnestia”), które odsyłają do numerów stron w książce, a nie do tytułów, nazwisk czy miejsc. To jest esencja indeksu rzeczowego, który porządkuje zagadnienia i tematy według alfabetu, by ułatwić czytelnikowi odnalezienie interesujących go treści. Częsty błąd polega na powierzchownym spojrzeniu i automatycznym przyporządkowaniu do indeksu osobowego, bo takie listy też bywają ułożone alfabetycznie. Jednak kluczowa różnica tkwi w tym, czego dotyczy indeks: osób, miejsc, tytułów czy rzeczy/podstawowych pojęć. W profesjonalnej praktyce edytorskiej duża uwaga przykłada się do precyzyjnego rozróżnienia tych rodzajów indeksów, bo umożliwia to czytelnikowi skuteczne i szybkie korzystanie z publikacji. Warto wyrobić sobie nawyk dokładnego czytania nagłówków i analizowania, czego dotyczą wymienione hasła – wtedy pomyłki zdarzają się rzadziej.