Eksplozymetr to specjalistyczne urządzenie służące do wykrywania i pomiaru stężenia gazów palnych w powietrzu, szczególnie w zamkniętych przestrzeniach takich jak ładownie statków, zbiorniki czy kanały wentylacyjne. Z mojego doświadczenia wynika, że jest to absolutna podstawa w pracy każdego marynarza i inspektora ds. bezpieczeństwa, zwłaszcza przy przewozie ładunków niebezpiecznych, które mogą emitować pary palne. Eksplozymetr mierzy, czy stężenie gazów nie przekracza tzw. dolnej granicy wybuchowości (LEL – Lower Explosive Limit), co jest kluczowe, bo nawet niewielka nieszczelność czy awaria wentylacji może prowadzić do powstania atmosfery wybuchowej. W praktyce, przed wejściem do ładowni, właśnie eksplozymetrem sprawdza się bezpieczeństwo atmosfery. Warto wiedzieć, że zgodnie z międzynarodowymi przepisami (np. kodeks ISM, SOLAS), eksploatacja statku wymaga regularnych pomiarów atmosfery, a na nowoczesnych jednostkach eksploatacja eksplozymetru to wręcz codzienność. Moim zdaniem, znajomość obsługi tego urządzenia to nie tylko wymóg formalny, ale konkretna umiejętność, która realnie podnosi poziom bezpieczeństwa na statku. Dobrze mieć świadomość, że inne mierniki – jak anemometr czy higrometr – badają zupełnie inne parametry i nie zapewniają ochrony przed zagrożeniem wybuchowym.
Analizując dostępne odpowiedzi, łatwo zauważyć, że niektóre urządzenia bywają mylone ze sobą przez podobnie brzmiące nazwy albo przez ogólną funkcję pomiarową. Anaeroid to przyrząd do pomiaru ciśnienia bez użycia cieczy. W żegludze używany jest głównie do obserwacji zmian ciśnienia atmosferycznego, co pozwala prognozować zmiany pogody, ale nie ma żadnego związku z wykrywaniem gazów palnych czy oceny atmosfery w ładowni. Z kolei higrometr mierzy wilgotność powietrza, co jest istotne przy przewozie ładunków wrażliwych na zawilgocenie, natomiast zupełnie nie przyda się do oceny ryzyka wybuchu. Anemometr służy natomiast do pomiaru prędkości przepływu powietrza – najczęściej stosowany jest w wentylacji, przy sprawdzaniu skuteczności przewietrzania pomieszczeń. Z osobistej praktyki wiem, że wiele osób mylnie kojarzy anemometr z bezpieczeństwem gazowym, bo przecież lepsza wentylacja oznacza mniejsze ryzyko nagromadzenia gazów, ale to nie on ostrzega przed niebezpiecznym stężeniem par palnych. Eksplozymetr natomiast jest urządzeniem ściśle dedykowanym do wykrywania stężeń gazów palnych i jest uznawany za podstawowy sprzęt ochronny na każdej jednostce przewożącej materiały niebezpieczne. Typowy błąd myślowy polega na utożsamianiu wszystkich mierników z uniwersalnymi narzędziami bezpieczeństwa, podczas gdy każdy z nich ma bardzo ściśle określone zastosowanie. W praktyce, tylko eksplozymetr zapewnia realną ochronę przed ryzykiem eksplozji gazów palnych, co jasno wynika zarówno z praktyki, jak i z przepisów bezpieczeństwa zawartych choćby w Międzynarodowym Kodeksie Zarządzania Bezpieczeństwem (ISM) czy konwencji SOLAS. Nieumiejętne dobranie sprzętu pomiarowego do zagrożenia to niestety dość powszechny problem w branży morskiej.