Kwiatostany bzu lilaka to zdecydowanie jego najbardziej dekoracyjne organy. W praktyce ogrodniczej i w architekturze krajobrazu właśnie one są kluczowym elementem, który przyciąga wzrok – szczególnie gdy roślina jest w pełni kwitnienia. Są one bardzo charakterystyczne: składają się z licznych drobnych kwiatków zebranych w gęste, wiechowate skupiska o intensywnym, mocno wyczuwalnym zapachu. Często właśnie ze względu na te efektowne kwiatostany lilaki sadzi się w parkach, na skwerach czy przydomowych ogrodach. Z mojego doświadczenia wynika, że kwiatostany lilaka są też często wykorzystywane do tworzenia bukietów i kompozycji florystycznych, bo długo zachowują świeżość i piękny wygląd. W branży panuje ogólna zasada, że wybierając rośliny ozdobne do sadzenia w przestrzeni publicznej lub prywatnej, szczególną uwagę zwraca się właśnie na walory dekoracyjne kwiatostanów – to one decydują o tym, jak odbieramy całą roślinę w okresie jej największego rozkwitu. Warto dodać, że nie tylko wygląd, ale i zapach bzu lilaka wpływa pozytywnie na komfort przebywania w ogrodzie, co jest często podkreślane w profesjonalnych projektach zieleni. Moim zdaniem trudno znaleźć bardziej rozpoznawalny symbol wiosny niż rozkwitający kwiatostan bzu.
Wiele osób wybierając najdekoracyjniejsze organy bzu lilaka potrafi błędnie wskazać na pędy, liście lub korzenie, sugerując się ogólnym wyglądem całej rośliny albo skupiając na jej pokroju. Takie podejście nie uwzględnia jednak podstawowych zasad projektowania przestrzeni zielonych, gdzie kluczowe są walory estetyczne widoczne w sezonie kwitnienia. Pędy lilaka co prawda mogą mieć znaczenie konstrukcyjne, jednak same w sobie są raczej przeciętne wizualnie, bez specjalnych cech ozdobnych – nie wyróżniają się ani kolorem, ani strukturą jak np. u derenia czy wierzby. Liście lilaka są duże, sercowate i soczyście zielone, co rzeczywiście wygląda ładnie, ale w praktyce ogrodniczej nie są uznawane za główny walor dekoracyjny, bo nie mają takich właściwości jak np. efektowne przebarwienia jesienne czy nietypowy kształt. Korzenie natomiast są całkowicie ukryte pod ziemią, a ich funkcja jest czysto fizjologiczna i technologiczna, czyli stabilizowanie rośliny i pobieranie składników odżywczych. Z mojego doświadczenia wynika, że niekiedy błędne typowanie wynika z niezrozumienia, jak istotne są kwiatostany w ocenie wartości ozdobnych roślin – to właśnie one decydują o popularności bzu lilaka na rynku szkółkarskim. W branży ogrodniczej przyjmuje się, że dekoracyjność kwiatostanów jest jednym z głównych kryteriów wyboru roślin do nasadzeń reprezentacyjnych. Podobne nieporozumienia pojawiają się często wśród osób początkujących, które nie zwracają uwagi na sezonowość i efektowność kwitnienia, traktując roślinę jako całość bez wyróżnienia jej najbardziej estetycznych części.