Bardzo charakterystyczne zniekształcenia pąków, które widać na zdjęciu, to typowy objaw żerowania wielkopąkowca porzeczkowego (Cecidophyopsis ribis). Ten roztocz jest jednym z najgroźniejszych szkodników porzeczek, a zwłaszcza czarnej porzeczki. W wyniku jego działalności pąki nienaturalnie się powiększają, są zdeformowane, często nie rozwijają się poprawnie i nie tworzą kwiatów ani liści. Moim zdaniem, warto umieć rozpoznać te objawy od razu w terenie, bo szybka reakcja – zgodnie z dobrymi praktykami sadowniczymi – daje największe szanse na ograniczenie strat. Standardem jest usuwanie i niszczenie porażonych pędów oraz stosowanie zalecanych środków ochrony roślin w odpowiednich terminach. Z mojego doświadczenia wynika, że ignorowanie takich objawów może prowadzić nawet do całkowitej utraty plonu w kolejnych latach, bo szkodnik bardzo szybko się rozprzestrzenia. Warto też wiedzieć, że walkę z wielkopąkowcem utrudnia fakt, że roztocze zimują wewnątrz pąków. Dlatego dokładna lustracja roślin i systematyczne cięcie to podstawa, jeśli chcemy prowadzić plantację zgodnie z obecnymi standardami branżowymi. Wielkopąkowiec bywa mylony z innymi szkodnikami, ale właśnie tak napęczniałe i zdeformowane pąki to jego wizytówka.
Zauważalne powiększenie i deformacja pąków na porzeczce to nie jest efekt działalności zmienika lucernowca, roztocza truskawkowca ani opuchlaka truskawkowca. Te szkodniki rzeczywiście wywołują szkody, lecz objawy ich występowania są zupełnie inne i raczej nie prowadzą do opisanych zmian morfologicznych pąków na porzeczce. Często popełnianym błędem jest utożsamianie każdego zniekształcenia czy przebarwienia na roślinie z działalnością powszechnie znanych szkodników, zwłaszcza tych, które atakują wiele gatunków upraw. Przykładowo, zmienik lucernowiec powoduje głównie drobne nakłucia na liściach i deformacje blaszki liściowej, ale nie wywołuje silnego pączkowania czy ich nabrzmiewania. Roztocz truskawkowiec natomiast atakuje głównie liście truskawek i powoduje ich zwijanie i przebarwienia, nie zaś deformację pąków drzewiastych roślin owocowych. Opuchlak truskawkowiec najczęściej uszkadza korzenie i podstawy roślin, a dorosłe chrząszcze wygryzają charakterystyczne półokrągłe dziury na obrzeżach liści, szczególnie na truskawkach oraz niektórych bylinach. W przypadku porzeczek, jedynie wielkopąkowiec powoduje tak silne deformacje pąków, co jest kluczowe przy identyfikacji szkodnika. Mylenie objawów może prowadzić do nieodpowiedniego doboru środków ochrony roślin, a co za tym idzie – do braku skuteczności zabiegów i dalszego rozprzestrzeniania się problemu. Dlatego zawsze warto przyjrzeć się roślinie z bliska i posiłkować się wiedzą praktyczną oraz literaturą branżową, zanim podejmie się decyzję o zwalczaniu konkretnego szkodnika. Branżowe standardy zalecają prowadzenie systematycznych lustracji i właściwą diagnozę przed każdym zabiegiem ochrony roślin.