Czujniki prędkości obrotowej kół, które zostały oznaczone na rysunku cyfrą 1, to jeden z kluczowych elementów każdego nowoczesnego, bezpiecznego samochodu. Są one wykorzystywane przede wszystkim przez systemy ABS (system zapobiegający blokowaniu kół podczas hamowania), ale także przez systemy kontroli trakcji czy stabilizacji toru jazdy (ESP/ESC). Działanie tych czujników polega na ciągłym monitorowaniu prędkości obracania się każdego koła osobno i przesyłaniu tej informacji do centralki sterującej. Na tej podstawie komputer pokładowy jest w stanie błyskawicznie wychwycić różnicę w prędkości obrotowej, co pozwala np. natychmiast rozpoznać sytuację poślizgu lub zablokowania koła. Co ciekawe, w praktyce taki czujnik to najczęściej tzw. czujnik indukcyjny lub magnetorezystancyjny, montowany bardzo blisko pierścienia zębatego na piaście koła. Z mojego doświadczenia wynika, że im lepszy stan czujników, tym większa pewność prawidłowej pracy systemów bezpieczeństwa – nawet najmniejsze zabrudzenie, uszkodzenie kabla czy złe zamocowanie potrafi wywołać awarię ABS i spowodować wyświetlenie kontrolki na desce rozdzielczej. Branżowe normy, jak ISO 26262, jednoznacznie kładą nacisk na niezawodność tych czujników, bo to od nich zależy sprawność zaawansowanych systemów wspomagających kierowcę. W codziennej pracy serwisowej zawsze sprawdzam te elementy podczas diagnostyki układów hamulcowych – nie ma tu miejsca na niedomówienia!
Na rysunku widzimy schemat układu hamulcowego zintegrowanego z nowoczesnymi systemami bezpieczeństwa. Wiele osób myli czujniki prędkości obrotowej kół z innymi czujnikami lub elementami montowanymi w okolicy kół, dlatego warto rozwinąć temat. Czujniki zużycia klocków hamulcowych najczęściej są umieszczone bliżej zacisków hamulcowych i ich zadaniem jest informowanie kierowcy o konieczności wymiany klocków, ale nie mają one wpływu na pracę systemów ABS czy kontroli trakcji. Zawory regulujące siłę hamowania, często występujące w bardziej rozbudowanych układach, montowane są w centralnych częściach instalacji hydraulicznej, a nie przy samych kołach – ich zadaniem jest dopasowanie ciśnienia hamulców do obciążenia osi pojazdu. Z kolei czujniki ciśnienia w oponach, popularne dziś dzięki systemom TPMS, również znajdują się w pobliżu kół, ale są zintegrowane z wentylem lub felgą i mierzą ciśnienie powietrza, a nie prędkość obrotową. Moim zdaniem sporo osób daje się złapać na podobieństwo lokalizacji tych czujników, ale tylko czujniki prędkości obrotowej kół mają charakterystyczne połączenie z piastą i przewody prowadzone do jednostki sterującej ABS. W branży motoryzacyjnej istnieje wyraźny podział kompetencji i funkcji poszczególnych czujników – każdy z nich ma inne zadanie i odpowiada za inny aspekt bezpieczeństwa jazdy. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie wszystkich małych czujników przy kołach z jednym zastosowaniem, podczas gdy właśnie ich różnorodność zapewnia kompleksową ochronę kierowcy i pasażerów. By dobrze rozumieć układy samochodowe, naprawdę warto poznać rolę każdego z tych elementów i wiedzieć, jak wpływają na pracę pojazdu – to podstawa zarówno dla mechaników, jak i przyszłych kierowców.