Oznaczenie cyfrą 4 na tym rysunku rozrusznika wskazuje na uzwojenie stojana. To jeden z absolutnie kluczowych elementów każdego klasycznego silnika prądu stałego – bez niego nie byłoby możliwe wytworzenie odpowiedniego pola magnetycznego, które oddziałuje z wirnikiem. Uzwojenie stojana, czyli cewki umieszczone na stojanie, są zasilane podczas pracy rozrusznika, a ich głównym zadaniem jest wytworzenie pola magnetycznego wokół wirnika. To pole współpracuje właśnie z uzwojeniem wirnika, umożliwiając jego obrót i w konsekwencji rozruch silnika spalinowego w pojeździe. Co ciekawe, w praktyce warsztatowej bardzo często spotyka się sytuacje, gdzie uszkodzenie uzwojenia stojana powoduje typowe objawy – rozrusznik kręci zbyt wolno albo wręcz nie działa wcale. Moim zdaniem warto zapamiętać, że w nowoczesnych rozrusznikach stosuje się zarówno stojany z uzwojeniami, jak i z magnesami trwałymi, natomiast na egzaminach najczęściej pytają właśnie o klasyczne typy. Jeśli chodzi o standardy branżowe, to konstrukcja uzwojenia stojana jest projektowana pod kątem wytrzymałości elektrycznej i odporności na przegrzanie, bo warunki pracy rozrusznika są bardzo wymagające. Każdy, kto miał okazję rozbierać rozrusznik, wie jak charakterystycznie wyglądają te cewki na stojanie – no i właśnie to masz tutaj pokazane.
Na pierwszy rzut oka element oznaczony cyfrą 4 w rozruszniku można pomylić z kilkoma innymi podzespołami, zwłaszcza jeśli ktoś nie miał jeszcze okazji rozebrać takiego urządzenia na części pierwsze. Często zdarza się, że osoby uczące się mylą uzwojenie stojana z uzwojeniem wirnika, bo oba elementy mają cewki i są kluczowe dla działania rozrusznika – jednak ich funkcje i umiejscowienie są zupełnie inne. Uzwojenie wirnika znajduje się na samym wirniku, czyli tej części, która się porusza – jest ono połączone z komutatorem i obraca się podczas pracy. Z kolei uzwojenie stojana, to właśnie te duże, statyczne cewki, które pozostają nieruchome i są zamontowane w obudowie rozrusznika. Cewka wciągająca to już zupełnie inny element – jest ona częścią elektromagnesu, który wciąga rdzeń i załącza rozrusznik, ale nie ma związku z wytwarzaniem pola magnetycznego do pracy silnika. Komutator natomiast to ten miedziany, walcowaty element na wirniku – odpowiada za zmianę kierunku prądu w uzwojeniu wirnika, ale nie jest uzwojeniem stojana. W praktyce, jednym z najczęstszych błędów na egzaminach jest utożsamianie wszystkich cewek w rozruszniku jako jedno i to samo, bez rozróżniania ich funkcji. Z mojego doświadczenia wynika, że takie podejście wynika z braku praktycznego kontaktu z rozrusznikiem i niedostatecznego skupienia na budowie tych urządzeń. Dobre praktyki branżowe wymagają, żeby zawsze dokładnie rozróżniać, które uzwojenie co robi i gdzie się znajduje – to podstawa nie tylko w teorii, ale i przy naprawach czy diagnozie usterek. Jeśli jeszcze nie miałeś okazji zobaczyć rozrusznika w środku – polecam poszukać zdjęć lub filmów z demontażu, wtedy wszystko układa się dużo jaśniej.