Ten symbol jednoznacznie przedstawia diodę Zenera, co widać po charakterystycznej poprzecznej kresce wychodzącej z końca katody. To jest taki znak rozpoznawczy tej diody, praktycznie nie do pomylenia z innymi. Dioda Zenera to bardzo użyteczny element w praktyce, zwłaszcza w układach stabilizacji napięcia – działa trochę jak taki bezpiecznik od strony napięcia – przepuszcza prąd, gdy napięcie przekroczy ustaloną wartość w kierunku zaporowym. Z mojego doświadczenia, w zasilaczach laboratoryjnych czy prostych układach zabezpieczenia elektroniki, diody Zenera są nieocenione. Często stosuje się je w połączeniu z rezystorem, żeby uzyskać tzw. prostą stabilizację napięcia wyjściowego, co jest zgodne z klasycznymi praktykami branżowymi i większością schematów w podręcznikach. Warto zapamiętać ten symbol i dobrze rozpoznawać go na schematach, bo w praktycznych zastosowaniach, szczególnie przy serwisowaniu elektroniki czy projektowaniu nowych układów, rozpoznanie szybko o jaką diodę chodzi naprawdę ułatwia życie. No i jeszcze taka ciekawostka – w odróżnieniu od zwykłej diody prostowniczej, dioda Zenera jest specjalnie konstruowana, by przewodzić właśnie w kierunku zaporowym po przekroczeniu napięcia Zenera. Gdybym miał coś doradzić, to zawsze sprawdzaj, jak wygląda symbol diody Zenera w różnych normach, np. zgodnie z PN-EN 60617, bo czasem różnice są subtelne, ale istotne!
Patrząc na ten symbol, można się łatwo pomylić, bo dla kogoś, kto dopiero zaczyna w elektronice, różnice między symbolami różnych diod bywają subtelne. Dioda pojemnościowa (czyli varicap) ma na symbolu dwie kreski równoległe przy katodzie, co nawiązuje do kondensatora, bo faktycznie jej pojemność elektryczna zależy od przyłożonego napięcia. Z tego powodu stosuje się ją głównie w układach strojenia takich jak głowice radiowe. Dioda prostownicza z kolei ma najprostszy symbol, czyli trójkąt skierowany do kreski, bez żadnych dodatkowych elementów – jej główną funkcją jest przewodzenie prądu w jednym kierunku, więc znajdziesz ją niemal w każdym prostowniku. Tunelowa natomiast, to trochę egzotyczna sprawa – w jej symbolu znajdziesz charakterystyczne „ząbki” przy kresce katody, co nawiązuje do nietypowego przebiegu prądu w funkcji napięcia (efekt tunelowy). Moim zdaniem, najczęstszy błąd pojawia się wtedy, gdy ktoś nie zwraca uwagi na te małe detale w symbolach – myśli, że każda dioda z jakąś kreską przy końcu to już coś specjalnego, albo przeciwnie, nie widzi różnicy pomiędzy zwykłą a Zenerem. Praktyka pokazuje, że w projektowaniu i czytaniu schematów trzeba wyrobić sobie oko na te szczegóły, bo pomyłka może skutkować niewłaściwym doborem elementu, a w efekcie – nieprawidłową pracą układu. Warto też wspomnieć, że zgodnie z normami rysunkowymi, symbol diody Zenera wyróżnia się tym „haczykiem” przy katodzie. Wybór innej odpowiedzi świadczy najczęściej o pobieżnym przeglądaniu symboli albo o myleniu rodzajów diod, co jest dość powszechne – szczególnie wśród osób uczących się samodzielnie lub korzystających tylko z uproszczonych schematów. W praktyce technicznej, poprawne rozpoznawanie tych symboli decyduje o skuteczności diagnozy i naprawy układów elektronicznych oraz świadczy o profesjonalizmie.