Zanieczyszczony filtr powietrza ogranicza przepływ powietrza do silnika, co prowadzi do zmniejszenia ilości tlenu, dostępnego dla procesu spalania. W rezultacie silnik nie jest w stanie osiągnąć swojej maksymalnej mocy, co jest istotne zwłaszcza podczas przyspieszania lub w trudnych warunkach jazdy. W praktyce, silniki, które mają zanieczyszczone filtry powietrza, mogą wykazywać znaczący spadek wydajności, co w konsekwencji wpływa na osiągi pojazdu. Standardy branżowe, takie jak normy dotyczące konserwacji pojazdów, zalecają regularną kontrolę i wymianę filtrów powietrza, aby utrzymać silnik w optymalnym stanie. Na przykład, w samochodach osobowych, wymiana filtra powietrza co 15 000-30 000 kilometrów jest często zalecana, co pozwala na zachowanie odpowiedniej mocy silnika oraz efektywności paliwowej.
Wzrost zużycia paliwa jest często mylnie utożsamiany z wpływem zanieczyszczonego filtra powietrza, ale nie jest to bezpośredni skutek. Owszem, zanieczyszczony filtr może wpływać na spalanie, jednak niekoniecznie prowadzi to do ogólnego zwiększenia zużycia paliwa. Nierównomierność prędkości obrotowej na biegu jałowym silnika, choć może być związana z problemami z układem dolotowym, nie jest bezpośrednio spowodowana zanieczyszczeniem filtra powietrza, ale raczej innymi usterkami, takimi jak problemy z układem paliwowym lub zapłonowym. Utrudniony rozruch zimnego silnika może również pojawić się w wyniku wielu czynników, takich jak stan akumulatora czy układ zapłonowy, a niekoniecznie z powodu filtra powietrza. W praktyce, przyczyną błędnych wniosków w tych przypadkach jest często niewłaściwe zrozumienie funkcjonowania silnika oraz zasady jego działaniu. Kluczowe jest, aby nie mylić objawów z przyczyną; zanieczyszczenie filtra powietrza jest istotnym czynnikiem wpływającym na wydajność silnika, ale jego skutki są bardziej złożone i nie zawsze prowadzą do jednoznacznych rezultatów w czynnikach takich jak zużycie paliwa czy prędkość obrotowa.