Kwalifikacja: PGF.06 - Planowanie i kontrola produkcji poligraficznej
Połączenie klejowe w oprawie sprawdza się za pomocą testu na
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Test na wyrywanie to naprawdę podstawa, jeśli mówimy o ocenie jakości połączenia klejowego w oprawie. W poligrafii i introligatorstwie ten test jest najczęściej stosowany, bo najlepiej oddaje rzeczywiste obciążenia działające na książkę podczas normalnego użytkowania. Chodzi tu o taką sytuację, kiedy próbujemy wyrwać pojedynczą kartkę lub cały blok z oprawy – dokładnie wtedy sprawdzamy, czy klej trzyma tak, jak powinien. Z mojego doświadczenia wynika, że wyrywanie najlepiej pokazuje, czy użyty klej i poprawność procesu klejenia są na odpowiednim poziomie. Norma PN-ISO 14516 wyraźnie określa, jak taki test powinien wyglądać, by wyniki były miarodajne. Często w profesjonalnych drukarniach stosuje się specjalne maszyny, które badają siłę potrzebną do wyrwania kartki. Jeśli książka przejdzie test, klient może być spokojny o trwałość oprawy. W praktyce to właśnie odporność na wyrywanie decyduje, czy książka przetrwa intensywne użytkowanie – np. w bibliotece albo na szkolnej ławce. Sam kiedyś widziałem, jak różnice w jakości kleju przekładają się na wyniki testu na wyrywanie: tani klej często powoduje, że bloczki się rozpadają nawet przy małym napięciu, a dobry – trzyma mocno. Dlatego wyrywanie to najważniejszy wskaźnik jakości klejonej oprawy.
Wiele osób ma wątpliwości, czy przypadkiem test ścierania, kartkowania albo rozciągania nie jest równie ważny jak wyrywanie, jeśli chodzi o połączenia klejowe. To jednak trochę mylące. Test ścierania faktycznie stosuje się w poligrafii, ale bardziej do sprawdzania odporności nadruku czy lakieru na powierzchni papieru. Nie ma on większego znaczenia dla samego połączenia klejowego, bo kontakt powierzchniowy nie generuje takich sił, które mogłyby odczepić strony od grzbietu. Kartkowanie, z kolei, to raczej test użytkowy pokazujący komfort przewracania stron i elastyczność oprawy, nie zaś wytrzymałość klejenia. Często ludzie myślą, że łatwość przewracania kartek świadczy o dobrej jakości oprawy, ale to zupełnie inna kwestia niż siła łączenia. Rozciąganie natomiast odnosi się głównie do badania papieru albo włókien i nie ma praktycznego zastosowania przy ocenie oprawy klejowej. W praktyce, jeśli chodzi o trwałość połączenia klejowego, decydujące znaczenie ma odporność na wyrywanie, ponieważ właśnie taka siła działa, gdy ktoś mocniej pociągnie za kartkę czy otworzy szeroko książkę. To test wyrywania pozwala ocenić, czy oprawa wytrzyma codzienne użytkowanie i czy klej został właściwie dobrany oraz nałożony. Błędne wyobrażenie, że inne testy mogą być zamienne, wynika najczęściej z niewiedzy o specyfice procesów introligatorskich. W profesjonalnych środowiskach drukarskich od lat podkreśla się, że tylko test na wyrywanie oddaje realne obciążenia, jakim podlega książka przez cały okres jej użytkowania. Wszystkie pozostałe testy są ważne, ale w zupełnie innym kontekście.