Kwalifikacja: PGF.03 - Realizacja procesów introligatorskich i opakowaniowych
Który arkusz papieru należy przygotować, aby wykonać wkład jednoskładkowy 16-stronicowy formatu A4?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Takie pytanie często pojawia się w technikum poligraficznym i nie bez powodu, bo właściwy dobór formatu arkusza to podstawa wydajnej produkcji. Wkład jednoskładkowy 16-stronicowy w formacie A4 uzyskuje się właśnie przez odpowiednie złamanie arkusza A1 – i to aż trzykrotnie. Wynika to z podziału formatów wg normy ISO 216, gdzie każdy kolejny format serii A (A0, A1, A2 itd.) powstaje przez podzielenie poprzedniego na dwa równe arkusze. Gdy złamiesz arkusz A1 raz, masz dwa arkusze A2, po drugim złamaniu – cztery A3, a po trzecim złamaniu – osiem A4 z jednej strony arkusza i osiem z drugiej, razem 16 stron A4. To właśnie standardowa metoda uzyskiwania 16-stronicowych składek, szeroko stosowana m.in. w druku offsetowym i introligatorskim. Moim zdaniem, jeśli ktoś naprawdę chce ogarnąć podstawy planowania produkcji, powinien pobawić się przykładowymi rozkładami stron na makiecie – to świetnie obrazuje, dlaczego właśnie taki układ jest najbardziej ekonomiczny i praktyczny. W realnej drukarni dobór tego rozwiązania pozwala na minimalizację odpadów i efektywne wykorzystanie maszyn, bo praca na dużych arkuszach z wieloma stronami to standardowa praktyka. Warto pamiętać, że dobre przygotowanie materiału pod kątem formatu przekłada się nie tylko na mniejsze koszty, ale też na jakość i szybkość całego procesu produkcyjnego.
W praktyce poligraficznej często spotykam się z nieporozumieniami dotyczącymi doboru formatu arkusza wyjściowego do konkretnej liczby stron docelowych. Częstym błędem jest założenie, że wystarczy mniejszy arkusz, np. A2, albo mniejsze ilości złamań, by uzyskać odpowiednią liczbę stron. Niestety, takie podejście prowadzi do złych rozkładów, przez co gotowa składka nie zgadza się z założeniem – albo stron będzie za mało, albo nie uzyskamy formatu A4 po ostatecznym złamaniu. Na przykład, jeśli weźmiemy arkusz A2 i złamiemy go dwa czy nawet trzy razy, uzyskamy odpowiednio 4 lub 8 stron A4, co jest o połowę mniej niż potrzeba do pełnej 16-stronicowej składki. Z kolei arkusz A1 złamany tylko dwukrotnie też nie wystarczy – uzyskamy wtedy 8 stron A4. Typowym powodem tych pomyłek jest nieuwzględnienie, że każdorazowe złamanie arkusza podwaja liczbę stron, a nie powiększa jej o określoną stałą wartość. Warto też wiedzieć, że normy dotyczące formatów (np. ISO 216) oraz dobre praktyki drukarskie zakładają takie planowanie, by z jednego dużego arkusza uzyskać jak najwięcej stron docelowego formatu przy minimalnej liczbie operacji i odpadów. Z mojego doświadczenia, wiele osób mylą proporcje formatów, nie rozrysowując sobie dokładnie, ile razy trzeba złamać arkusz, by uzyskać pożądaną liczbę stron w odpowiednim formacie. Najlepiej więc zawsze sprawdzić to „na brudno” na kartce lub prostym rysunku – to bardzo ułatwia zrozumienie, dlaczego właśnie złamanie arkusza A1 trzykrotnie daje dokładnie 16 stron A4, a inne warianty będą po prostu błędne pod względem produkcyjnym i organizacyjnym.