Podstawowe operacje na plikach obejmują otwieranie, zapisywanie, odczytywanie i zamykanie. Te cztery operacje są fundamentem zarządzania plikami w programowaniu i pozwalają na efektywne przechowywanie oraz przetwarzanie danych. Otwarcie pliku umożliwia dostęp do jego zawartości, zapis pozwala na modyfikację lub tworzenie nowych plików, odczyt umożliwia pobieranie danych, a zamknięcie pliku zapewnia integralność danych i zwalnia zasoby systemowe. W wielu językach, takich jak C++, Java czy Python, operacje te są realizowane za pomocą dedykowanych funkcji i klas, co ułatwia ich implementację w kodzie.
Tylko otwieranie i zamykanie plików to zbyt ograniczone podejście – zapis i odczyt są równie istotne w pracy z plikami. Usuwanie i tworzenie nowych plików to dodatkowe operacje, ale nie należą do podstawowych operacji na plikach otwartych do przetwarzania. Zmiana rozszerzenia plików w trakcie działania programu to specyficzna operacja, która nie jest częścią podstawowych operacji plikowych – może być realizowana jako część bardziej złożonych aplikacji, ale nie należy do podstawowych funkcji pracy z plikami.