Kwalifikacja: MTL.05 - Organizacja i prowadzenie procesów metalurgicznych
Kategorie: Materiały i stopy Obróbka cieplna i plastyczna
Który proces obróbki cieplnej należy zastosować do partii sprawdzianów tłoczkowych wykonanych z niestopowej stali narzędziowej, od których wymagana jest twardość powyżej 60 HRC i wysoka odporność na ścieranie?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Utwardzanie cieplne to proces, który polega na nagrzewaniu stali do odpowiedniej temperatury, a następnie szybkim chłodzeniu, najczęściej w wodzie lub oleju. Proces ten prowadzi do martenzitycznej struktury, która charakteryzuje się wysoką twardością i odpornością na ścieranie. Takie właściwości są właśnie wymagane w przypadku sprawdzianów tłoczkowych, które muszą wytrzymać intensywne naciski i tarcie. W praktyce, utwardzanie cieplne jest kluczowe dla narzędzi, które mają pracować w trudnych warunkach eksploatacyjnych. Zwracając uwagę na standardy przemysłowe, proces ten jest szeroko stosowany w produkcji narzędzi, gdzie wymagane są wysokie parametry wytrzymałościowe. Co więcej, utwardzanie cieplne można stosować do różnych typów stali, dostosowując parametry grzania i chłodzenia do konkretnego rodzaju stopu. Moim zdaniem, to jeden z bardziej fascynujących procesów, bo pokazuje, jak modyfikując strukturę wewnętrzną materiału, można znacząco zmienić jego właściwości mechaniczne. Warto też wspomnieć, że po procesie utwardzania, często stosuje się procesy takie jak odpuszczanie, by poprawić sprężystość i zredukować wewnętrzne naprężenia w obrabianym materiale.
Ulepszanie cieplne to proces, który obejmuje hartowanie oraz odpuszczanie stali, ale jego głównym celem jest poprawa ogólnej wytrzymałości i plastyczności materiału, a nie wyłącznie zwiększenie twardości. W przypadku narzędzi, gdzie wymagane są wysokie wartości twardości, takie jak powyżej 60 HRC, ulepszanie cieplne może być niewystarczające. Utwardzanie wydzieleniowe jest z kolei procesem stosowanym głównie do stopów aluminium, miedzi czy niektórych stali nierdzewnych i opiera się na tworzeniu przesyconego roztworu, z którego następnie wydzielają się fazy wtórne w trakcie starzenia. Proces ten nie jest stosowany do stali narzędziowych niestopowych, ponieważ nie daje oczekiwanych rezultatów w kontekście twardości i odporności na ścieranie. Wyżarzanie normalizujące to proces, który ma na celu uzyskanie jednorodnej struktury i redukcję wewnętrznych naprężeń w materiale, ale nie prowadzi do znacznego wzrostu twardości. Jest stosowane przede wszystkim w celu poprawy obrabialności materiału czy jego właściwości spawalniczych, a nie w celu zwiększenia odporności na ścieranie. Błędem jest więc sądzić, że te procesy zastąpią utwardzanie cieplne w kontekście wymagań takich jak wysokie HRC i odporność na tarcie. Często przyczyną pomyłek jest brak zrozumienia podstawowych różnic w celach, jakim służą różne metody obróbki cieplnej stali.