Kwalifikacja: MTL.05 - Organizacja i prowadzenie procesów metalurgicznych
Kategorie: Pomiary i kontrola jakości Urządzenia i narzędzia
Rysunek przedstawia narzędzie pomiarowe stosowane do sprawdzenia
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
To narzędzie ze zdjęcia to wzornik promieni, nazywany też wzornikiem zaokrągleń. Służy on właśnie do sprawdzania zarówno zaokrągleń wypukłych (zewnętrznych), jak i wklęsłych (wewnętrznych), co jest bardzo istotne przy precyzyjnej obróbce metali czy tworzyw sztucznych. Wzorniki promieni są wykorzystywane najczęściej w warsztatach mechanicznych, narzędziowniach, ale też w zakładach produkcyjnych, gdzie liczy się dokładność wykonania detalu. Dzięki temu narzędziu można szybko ocenić, czy promień zaokrąglenia na krawędzi elementu odpowiada wymaganemu rysunkowi technicznemu, czy trzeba jeszcze poprawić obróbkę. Z mojego doświadczenia to narzędzie mocno przyspiesza kontrolę jakości, zwłaszcza gdy trzeba sprawdzić kilka promieni o różnych wartościach na jednym detalu. Wzornik taki spełnia wymagania określone w normach, np. PN-EN ISO 2768 dotyczącej tolerancji wymiarowych, gdzie precyzyjne zaokrąglenia są często wymagane. Warto pamiętać, że prawidłowe stosowanie wzornika promieni wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo oraz trwałość elementów maszyn – za duże lub za małe zaokrąglenie może prowadzić do koncentracji naprężeń albo problemów z montażem. Można śmiało powiedzieć, że bez tego przyrządu trudno byłoby zachować powtarzalność i jakość produkcji, szczególnie przy seryjnej obróbce. W praktyce, wzornik promieni to taki „must have” każdego mechanika, bo raz, że jest banalny w obsłudze, a dwa – daje szybkie i wiarygodne wyniki.
Wybierając inną odpowiedź niż sprawdzanie zaokrągleń wypukłych i wklęsłych, można łatwo popełnić błąd wynikający z nieznajomości zarówno konstrukcji narzędzia, jak i jego przeznaczenia. Przykładowo, stwierdzenie, że narzędzie służy wyłącznie do sprawdzania zaokrągleń wypukłych, jest nieprecyzyjne, bo komplet wzornika promieni zawsze zawiera płytki zarówno o kształcie wypukłym, jak i wklęsłym. To pozwala jednym narzędziem oceniać oba typy wykończenia krawędzi – co jest standardem w branży mechanicznej i wynika z praktycznych potrzeb produkcji. Jeśli ktoś twierdzi, że narzędzie służy tylko do sprawdzania otworów, to jest to już klasyczna pomyłka, bo do tego służą zupełnie inne przyrządy, jak chociażby wzorce średnic, pierścienie wzorcowe albo mikrometry do otworów. Wzornik promieni nie nadaje się do takich zastosowań, gdyż nie zapewnia dokładności pomiaru średnicy, tylko pozwala porównać kształt łuku. Inna mylna koncepcja to ograniczanie funkcji narzędzia jedynie do kontroli zaokrągleń wklęsłych – wynika to często z pobieżnej obserwacji, gdy nie zauważymy całego zakresu dostępnych kształtów blaszek w zestawie. W praktyce takie błędne założenia biorą się też z braku doświadczenia z narzędziami pomiarowymi, bo często myli się je z innymi przyrządami, które na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie, ale mają zupełnie inne zastosowanie. Nieprawidłowa identyfikacja narzędzia prowadzi potem do niewłaściwego wyboru podczas pracy, a to przekłada się na błędy w kontroli jakości i możliwe niezgodności w gotowym detalu. Takie potknięcia warto wyłapywać już na etapie nauki, żeby w przyszłości unikać podobnych niedopatrzeń.