Kwalifikacja: ROL.09 - Organizacja i nadzorowanie produkcji pszczelarskiej
Zawód: Technik pszczelarz
Kategorie: Gospodarka pasieczna Choroby i zdrowie pszczół
Które pestycydy są najbardziej niebezpieczne dla pszczół?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Insektycydy są rzeczywiście największym zagrożeniem dla pszczół i to nie tylko z powodu ich głównego przeznaczenia, czyli zwalczania owadów. W praktyce, szczególnie w rolnictwie intensywnym, to właśnie te środki odpowiadają za masowe zatrucia i spadki liczebności rodzin pszczelich. Najbardziej szkodliwe są insektycydy z grupy neonikotynoidów, np. imidakloprid czy klotianidyna, ponieważ działają systemicznie – przenikają do całej rośliny, a potem trafiają do pyłku i nektaru. Pszczoły, zbierając takie surowce, narażają się na zatrucie nawet, jeśli nie były bezpośrednio opryskane. Z mojego doświadczenia wynika, że wielu rolników popełnia błąd, wykonując opryski w ciągu dnia, właśnie wtedy, gdy pszczoły są najbardziej aktywne. Branżowe dobre praktyki zalecają stosowanie insektycydów poza okresami lotu pszczół, najlepiej późnym wieczorem lub nocą. Organizacje pszczelarskie i prawo unijne coraz częściej mówią o ograniczeniu stosowania najgroźniejszych substancji. Moim zdaniem, warto też wiedzieć, że niektóre nowe środki są mniej toksyczne, ale zawsze trzeba sprawdzać etykiety i zalecenia producenta. Nawet minimalne ilości insektycydów potrafią zaburzać orientację pszczoły, jej zdolność do komunikacji w ulu czy odporność na choroby. To poważny problem dla ekosystemów i produkcji roślin zapylanych przez pszczoły.
Wiele osób myli funkcje różnych grup pestycydów i stąd biorą się nieporozumienia dotyczące ich wpływu na pszczoły. Trzeba pamiętać, że fungicydy, czyli środki grzybobójcze, przede wszystkim zwalczają choroby grzybowe roślin i w standardowych dawkach nie są bezpośrednio toksyczne dla owadów zapylających, choć czasem mogą wpływać pośrednio na mikrobiom pszczół. Herbicydy natomiast, choć teoretycznie nieszkodliwe dla owadów, niszczą chwasty będące źródłem pożytku, co pośrednio ogranicza bazę pokarmową dla pszczół, ale same w sobie nie są typowym zagrożeniem toksykologicznym. Akarycydy z kolei stosuje się głównie do zwalczania roztoczy, na przykład Varroa destructor w ulach, i jeśli są używane zgodnie z zaleceniami, rzadko szkodzą pszczołom miodnym – wręcz przeciwnie, pomagają utrzymać zdrowe rodziny. Niestety, częstym błędem jest przekonanie, że każdy środek ochrony roślin jest równie niebezpieczny dla pszczół. W praktyce najbardziej szkodliwe są insektycydy, ponieważ bezpośrednio oddziałują na układ nerwowy owadów, prowadząc do ich śmierci lub zaburzeń zachowania. Warto znać takie szczegóły i nie wrzucać wszystkich pestycydów do jednego worka – znajomość mechanizmów działania i wpływu poszczególnych grup substancji na środowisko pozwala unikać niepotrzebnych strat w pasiekach i lepiej planować zabiegi ochrony roślin zgodnie z dobrymi praktykami rolniczymi.