Zasada memoriału jest jedną z podstawowych zasad rachunkowości, która wymaga, aby wszystkie przychody i koszty były ujęte w księgach rachunkowych w okresie, w którym miały miejsce, niezależnie od terminów płatności. Oznacza to, że nawet jeśli firma jeszcze nie otrzymała zapłaty za sprzedane towary czy usługi, powinna je ująć jako przychód w bieżącym roku obrotowym. Analogicznie, koszty związane z tymi przychodami również powinny być rozpoznawane w tym samym okresie, co zapewnia prawidłowe odzwierciedlenie sytuacji finansowej jednostki. Przykładem może być sytuacja, w której firma dostarcza usługi w grudniu, ale faktura zostaje wystawiona dopiero w styczniu. Pomimo tego, przychód powinien być ujęty w grudniowych wynikach finansowych. Zastosowanie zasady memoriału pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu wyników finansowych jednostki, co jest szczególnie istotne dla inwestorów i zarządzających. W praktyce stosowanie tej zasady pomaga w spełnianiu wymogów standardów rachunkowości, takich jak MSSF czy KSR, które kładą duży nacisk na rzetelność i transparentność informacji finansowych.
Każda z pozostałych zasad rachunkowości, mimo że odgrywa ważną rolę, nie odnosi się bezpośrednio do wymogu rejestrowania transakcji w okresie, w którym miały miejsce. Zasada istotności polega na tym, że informacje finansowe powinny być przedstawiane w sposób, który nie wprowadza w błąd użytkowników, jednak nie określa jednoznacznie, kiedy powinny być ujęte przychody i koszty. W praktyce oznacza to, że nawet jeżeli pewne transakcje są istotne dla obrazu finansowego, nie zmienia to faktu, że ich ujęcie w niewłaściwym okresie może prowadzić do fałszywego obrazu sytuacji finansowej. Z kolei zasada ciągłości wymaga, aby jednostka przyjmowała takie same metody rachunkowości w czasie, co jest kluczowe dla porównywalności danych finansowych, ale również nie odnosi się do momentu ujmowania przychodów i kosztów. Zasada ostrożnej wyceny z kolei nakazuje stosować ostrożność przy wycenie aktywów i pasywów, co może prowadzić do zaniżania przychodów lub zawyżania kosztów, ale również nie precyzuje, jak i kiedy powinny być one rejestrowane. W związku z tym, brak zrozumienia zasady memoriału może prowadzić do poważnych błędów w sprawozdaniach finansowych, co w dłuższym okresie może negatywnie wpływać na podejmowanie decyzji przez interesariuszy oraz na wiarygodność jednostki na rynku.