Wartość początkową środków trwałych nabytych nieodpłatnie ustala się według wartości szacunkowej, co jest zgodne z przepisami ustawy o rachunkowości. Wartość szacunkowa jest określana na podstawie rynkowych cen podobnych aktywów lub oceny biegłego rzeczoznawcy. Taki sposób wyceny ma na celu odpowiednie odwzorowanie wartości, jakie te środki trwałe mogą mieć w kontekście ich użyteczności w przedsiębiorstwie. Przykładem może być sytuacja, w której firma otrzymuje nieodpłatnie budynek od innej organizacji. Wartość początkowa tego budynku powinna być ustalona na podstawie jego rynkowej wartości w momencie przekazania, co może obejmować analizę lokalnych transakcji sprzedaży nieruchomości. Dzięki temu przedsiębiorstwo ma możliwość właściwego ujęcia tych aktywów w księgach rachunkowych, co później wpływa na bilans oraz sprawozdania finansowe, a także na obliczanie odpisów amortyzacyjnych.
Wybór ceny nabycia, wartości szacunkowej, ceny zakupu oraz kosztów wytworzenia jako podstawy ustalenia wartości początkowej środków trwałych nabytych nieodpłatnie pokazuje pewne nieporozumienie co do zasad rachunkowości. Cena nabycia odnosi się do sytuacji, w której aktywa są kupowane, a zatem nie jest odpowiednia w przypadku nabycia nieodpłatnego. Podobnie cena zakupu dotyczy transakcji, w których aktywa są nabywane za określoną kwotę, co również nie ma miejsca w kontekście nieodpłatnego przekazania. Koszty wytworzenia mogą być stosowane dla aktywów wytworzonych wewnętrznie, ale w sytuacji, gdy mówimy o nabyciu nieodpłatnym, nie mają one zastosowania, ponieważ nie poniesiono żadnych wydatków na ich wytworzenie. Ustalając wartość początkową takich środków, istotne jest, aby kierować się rzeczywistą wartością, na jaką można by je sprzedać na rynku, czyli wartością szacunkową. To kluczowe zrozumienie ma ogromne znaczenie w kontekście prawidłowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz przygotowywania sprawozdań finansowych, które powinny odzwierciedlać rzeczywistą sytuację majątkową przedsiębiorstwa. Warto pamiętać, że niewłaściwe ustalenie wartości początkowej może prowadzić do błędów w obliczeniach amortyzacyjnych i wpływać na wyniki finansowe firmy.