Konsola to faktycznie element, który spotyka się dość często w architekturze, zwłaszcza klasycznej czy nawet w niektórych stylach nowoczesnych, gdzie architekci chcą nawiązać do tradycji. Jej główną funkcją jest podparcie wystających elementów – na przykład gzymsów, balkonów, rzeźb czy też samych sklepień w starych obiektach sakralnych. Konsola bywa wykonywana z różnych materiałów: kiedyś najczęściej z kamienia albo drewna, obecnie często także z betonu architektonicznego czy materiałów kompozytowych. Ciekawostką jest fakt, że forma konsoli bardzo się zmieniała przez wieki – od bardzo ozdobnych, z wolutami i rozbudowaną rzeźbą, po współczesne, minimalistyczne wersje praktycznie pozbawione dekoracji. W praktyce projektowej warto pamiętać, że dobrze zaprojektowana konsola nie tylko podnosi walory estetyczne, ale i odgrywa rolę konstrukcyjną, musi więc być odpowiednio dopasowana do masy elementu, który podpiera. Przeglądając projekty według norm, jak PN-EN 1992 dotycząca betonu, można zauważyć, że konsola musi spełniać konkretne warunki nośności. Osobiście uważam, że to jeden z tych detali, które potrafią nadać budynkowi charakter, jeżeli są umiejętnie wykorzystane – zwłaszcza gdy pojawiają się tam, gdzie ich niekoniecznie się spodziewamy, np. w nowoczesnych aranżacjach wnętrz. Konsola może być zarówno funkcjonalna, jak i dekoracyjna, a to połączenie jest naprawdę ciekawe z punktu widzenia projektanta czy wykonawcy.
W pytaniu chodziło o element architektoniczny, który ma funkcję podpierającą i jednocześnie dekoracyjną – i to jest bardzo istotna wskazówka, bo nie każdy wymieniony detal pełni właśnie taką rolę. Liczna to po prostu pionowy, płaski pas występujący na elewacji, który ma za zadanie podzielić ścianę optycznie lub wzmacniać ją konstrukcyjnie, ale nie służy do podpierania żadnych gzymsów czy rzeźb. Myślę, że łatwo tutaj się pomylić, bo liczna często kojarzy się z ozdobą, ale jej funkcja jest całkiem inna, bardziej porządkująca i wzmacniająca niż podpierająca. Fryz z kolei to pozioma strefa dekoracyjna, często bogato zdobiona, położona nad architrawem, zwłaszcza w klasycznych porządkach architektonicznych – ale fryz nie podtrzymuje żadnych elementów, co najwyżej sam jest ozdobą. Pilaster przypomina kolumnę, jest wysuniętą częścią ściany, która wygląda jak spłaszczona kolumna, najczęściej stosowany dla urozmaicenia elewacji lub wewnętrznych ścian, ale to nie jest wspornik – pilaster nie wystaje poza lico ściany na tyle, by cokolwiek podpierać. Częsty błąd polega na myleniu elementów dekoracyjnych z konstrukcyjnymi – w praktyce projektowej czy nawet podczas analizy starych budynków trzeba zwracać uwagę na realną funkcję każdego detalu. Konsola wyróżnia się tym, że naprawdę przenosi obciążenia, jest wspornikiem, a nie tylko płaskim czy wypukłym detalem. Z mojego doświadczenia wynika, że architekci zaczynający przygodę z projektowaniem często nie rozróżniają tych pojęć, a to bardzo ważne, zwłaszcza przy pracy z elementami historycznymi czy w konserwacji zabytków. Dlatego warto dokładnie czytać opisy i patrzeć na to, co naprawdę podtrzymuje element architektoniczny – i czy jest to ozdobny wspornik, czy może tylko dekoracyjna wstawka lub płaszczyzna.