To akurat bardzo ważna sprawa – do oczyszczania sztukaterii gipsowej z resztek farby klejowej naprawdę najlepiej sprawdzają się narzędzia sztukatorskie. Są one specjalnie zaprojektowane do pracy z delikatnymi, często bardzo bogato zdobionymi powierzchniami, gdzie łatwo coś uszkodzić, jeśli użyje się nieodpowiednich narzędzi. Sztukaterie mają mnóstwo zakamarków, drobnych detali i wypukłości, a farba klejowa potrafi się tam mocno osadzić. Narzędzia sztukatorskie, takie jak specjalne skrobaki, małe dłutka czy szpatułki, pozwalają precyzyjnie działać w nawet najtrudniej dostępnych miejscach bez naruszania gipsu. W praktyce, często korzysta się też z drewnianych lub plastikowych narzędzi, bo nie rysują i nie łamią delikatnych elementów. Takie podejście jest zgodne z zasadami konserwacji zabytków – zawsze stawia się na najmniej inwazyjne metody i narzędzia fachowo przystosowane do danego materiału. Moim zdaniem, wybór narzędzi sztukatorskich to kwestia nie tylko wygody, ale i szacunku do rzemiosła oraz samego obiektu. Znam ludzi, którzy próbowali innymi metodami, ale niestety zbyt łatwo kończyło się to uszkodzeniem wzoru czy odspojeniem gipsu. Warto więc pamiętać o tej zasadzie – zawsze dobierajmy narzędzia do charakteru pracy, a sztukateria wymaga szczególnej ostrożności i precyzji.
Wiele osób może się pomylić, sądząc, że do oczyszczania sztukaterii gipsowej wystarczą narzędzia tynkarskie lub szczotki, jednak to podejście rzadko prowadzi do dobrych efektów. Narzędzia tynkarskie, takie jak tradycyjne kielnie czy packi, są zbyt masywne i przeznaczone głównie do dużych, płaskich powierzchni, gdzie precyzja nie jest aż tak kluczowa. Ich użycie w przypadku sztukaterii często kończy się mechanicznym uszkodzeniem detali, a czasami nawet wykruszeniem fragmentów gipsu. To poważny błąd, bo sztukateria – zwłaszcza zabytkowa – jest bardzo krucha i każda nadmierna ingerencja może zniszczyć jej wartość estetyczną. Jeśli chodzi o szczotki, zarówno z włosia naturalnego, jak i nylonowego, to owszem, mogą być użyteczne na sam koniec prac, do delikatnego usunięcia pyłu lub resztek po wstępnym oczyszczeniu. Jednak sama szczotka, nawet najbardziej miękka, nie poradzi sobie z zaschniętą farbą klejową w zagłębieniach. Trudno nią dotrzeć do wszystkich trudno dostępnych miejsc, a intensywne szorowanie potrafi wypolerować albo nawet uszkodzić warstwę gipsu. Moim zdaniem, typowy błąd myślowy to przekonanie, że im miększe narzędzie, tym bezpieczniejsze – ale niestety to nie zawsze działa, jeśli chodzi o trwałe zanieczyszczenia. Dobre praktyki branżowe jasno pokazują, że do takiej pracy potrzeba narzędzi stworzonych właśnie dla sztukatorów – małych, precyzyjnych, często niestandardowych, które pozwalają działać punktowo, bez ryzyka dla detalu. Warto o tym pamiętać, bo błędnie dobrane narzędzia mogą nie tylko nie usunąć farby, ale i pogorszyć stan całej dekoracji – a nawet niewielka strata w ornamencie gipsowym bywa nie do odtworzenia.