Zaprawa stiukowa powstaje właśnie wtedy, gdy wymieszamy gips alabastrowy, wodę klejową i pigmenty. To technologia, która ma wieloletnią tradycję w sztuce dekoratorskiej i budownictwie, zwłaszcza przy pracach konserwatorskich czy rekonstrukcji historycznych wnętrz. Zaprawa ta daje się łatwo modelować, a przez domieszkę pigmentów zyskuje niemal dowolną barwę, co pozwala na tworzenie bardzo realistycznych imitacji kamienia, marmuru czy innych szlachetnych materiałów. Stiuki były i w sumie dalej są, stosowane do realizacji ornamentów na ścianach, sufitach, kolumnach – tu nie ma przypadku. Po stwardnieniu zaprawa zyskuje gładką, lekko połyskującą powierzchnię, którą można dodatkowo polerować, by uzyskać jeszcze lepszy efekt. Z mojego doświadczenia to świetny materiał do prac wykończeniowych tam, gdzie liczy się estetyka i trwałość. Ogólnie rzecz biorąc, stosowanie zapraw stiukowych wymaga trochę wprawy, ale jak ktoś już to opanuje, to możliwości są naprawdę szerokie. Są nawet specjalne normy i zalecenia dotyczące składników i proporcji, żeby efekt końcowy był zgodny z oczekiwaniami i nie pękał po czasie. Warto pamiętać, że w tej technice to właśnie gips i klej pełnią rolę spoiwa, a pigmenty odpowiadają za kolor – to niby oczywiste, ale czasem ktoś myli to z innymi rodzajami mas czy farb.
W branży często można spotkać się z myleniem różnych rodzajów mas i mieszanek stosowanych w technikach wykończeniowych. Farba klejowa, chociaż niekiedy mylona z zaprawą stiukową, przygotowywana jest jednak na bazie wody klejowej i pigmentów, ale bez dodatku gipsu alabastrowego. Jej zadaniem jest tworzenie powłoki malarskiej, a nie strukturalnej warstwy modelarskiej. Właściwości farby klejowej są typowe dla powłok dekoracyjnych, które nie nadają się do modelowania czy rzeźbienia. Zaczyn klejowy natomiast to w zasadzie mieszanina kleju (najczęściej właśnie wody klejowej) z wodą, czasem z minimalnym dodatkiem innych substancji, ale bez pigmentów i gipsu. Służy on raczej do gruntowania powierzchni lub jako baza pod inne materiały, nie zaś jako tworzywo dekoracyjno-konstrukcyjne. Barwna masa szpachlowa z kolei kojarzy się głównie z wypełnianiem ubytków, wyrównywaniem podłoża czy naprawami – tu składnikiem wiążącym jest często gips, ale masa szpachlowa zwykle nie zawiera wody klejowej jako podstawowego spoiwa, a dodatki pigmentów są stosowane sporadycznie. Typowym błędem jest utożsamianie każdej kolorowej masy do aplikacji na ścianę ze stiukiem – tymczasem tylko połączenie gipsu, wody klejowej i pigmentów daje materiał o charakterystycznych właściwościach plastycznych, typowych dla zapraw stiukowych. Branżowo uznaje się, że zaprawa stiukowa umożliwia nie tylko dekorację, ale też tworzenie reliefów i imitacji droższych materiałów, co nie jest możliwe przy zastosowaniu farb czy zwykłych mas szpachlowych. Warto zwracać uwagę na niuanse w składzie i przeznaczeniu tych produktów, bo ich błędowe łączenie może prowadzić do niezadowalających efektów zarówno wizualnych, jak i technicznych.