Kwalifikacja: BUD.24 - Prowadzenie prac renowatorskich elementów architektury

W przypadku usuwania nawarstwień z zabytkowych okładzin kamiennych, bardzo często można spotkać się z pokusą sięgnięcia po metody, które wydają się na pierwszy rzut oka bezpieczne lub skuteczne. Zmywanie, czyli użycie wody z dodatkiem środków powierzchniowo czynnych, jest jedną z najbardziej zachowawczych technik – pozwala na usunięcie zanieczyszczeń powierzchniowych bez naruszania struktury kamienia, o ile oczywiście nie dochodzi do nadmiernego namaczania. Z mojego punktu widzenia jest to dobry wybór, gdy mamy do czynienia z kruchą lub silnie zniszczoną powierzchnią. Ogrzewanie to metoda raczej rzadko stosowana na kamieniu – jej celem może być uplastycznienie niektórych nawarstwień organicznych (np. wosków), ale niesie ryzyko przebarwień, mikropęknięć czy nawet fragmentacji kamienia. Jednak nadal, w porównaniu do metod typowo mechanicznych, nie ingeruje tak głęboko w strukturę oryginału. Piaskowanie z kolei wydaje się groźne – rzeczywiście, może być bardzo inwazyjne, jeśli stosuje się zbyt duże ciśnienie lub nieodpowiedni materiał ścierny. W branży jednak, przy zachowaniu ścisłych norm, piaskowanie wykonuje się bardzo ostrożnie, a często nawet się z niego rezygnuje na zabytkach. Częstym błędem jest myślenie, że każda metoda usuwania nawarstwień jest równie szkodliwa – tymczasem hierarchia inwazyjności jest bardzo jasno określona przez konserwatorów. Największą ingerencję w materię zabytkową wywiera przekuwanie, bo prowadzi do realnej utraty oryginalnej substancji i nieodwracalnych zmian. Branżowe standardy zawsze zalecają stosowanie najdelikatniejszych technik w pierwszej kolejności, a mechaniczne narzędzia udarowe – wyłącznie w sytuacjach bez wyjścia. W skrócie: nie każda skuteczna metoda jest dobra dla zabytków, a przekuwanie niesie największe ryzyko – warto o tym pamiętać przy planowaniu prac.