Kwalifikacja: BUD.24 - Prowadzenie prac renowatorskich elementów architektury

Wiele osób myli się, zakładając, że wszystkie widoczne nawarstwienia na powierzchni kamienia powstają w wyniku erozji powierzchniowej. W rzeczywistości erozja to proces, który powoduje rozpad lub zanik górnych warstw kamienia – zmycie, starcie, rozkruszenie, natomiast nie odpowiada za formowanie się nowych warstw typu fałszywa patyna. Typowym błędem jest też mylenie procesów chemicznych z fizycznymi; erozja jest zjawiskiem stricte mechanicznym lub fizycznym, a patyna fałszywa tworzy się głównie przez reakcje chemiczne lub biologiczne. Krystalizowanie gipsu na skutek zawilgocenia i obecności siarczanów prowadzi do powstawania białych, twardych nawarstwień, które z czasem tworzą właśnie fałszywą patynę szczególnie w środowiskach miejskich czy przemysłowych. Z kolei przemiana węglanu wapnia w kwaśny węglan wapnia często zachodzi pod wpływem kwaśnych deszczy, co powoduje pojawianie się osadów, warstw i nalotów typowych dla zanieczyszczonych miast. Dodatkowo, osiadanie z atmosfery cząsteczek organicznych i mikroorganizmów jest typowym czynnikiem dla powstawania ciemnych, lepkich nalotów spotykanych na elewacjach zabytków w centrach miast. Warto zauważyć, że te procesy są szeroko opisane w literaturze branżowej czy normach ICOMOS, gdzie podkreśla się konieczność prawidłowego rozpoznania rodzaju nawarstwień przed doborem metod czyszczenia. Przypuszczenie, że erozja powierzchniowa generuje patynę, wynika najczęściej z powierzchownej obserwacji efektów degradacji kamienia, bez uwzględnienia mechanizmu powstawania danego zjawiska. Z mojego doświadczenia wynika, że rozróżnianie tych mechanizmów znacznie ułatwia prawidłowe planowanie prac konserwatorskich i minimalizuje ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń historycznych powierzchni.