Kwalifikacja: BUD.24 - Prowadzenie prac renowatorskich elementów architektury

Temat rys i spękań w łukach to zagadnienie, które bywa mylące, bo na pierwszy rzut oka spękania mogą wydawać się efektem różnych problemów konstrukcyjnych, jednak ich charakterystyczny kształt i lokalizacja są ścisłe powiązane ze statyką łuku. Osiadanie fundamentów rzeczywiście może prowadzić do powstawania rys, ale mają one zwykle przebieg pionowy lub ukośny i są zlokalizowane w miejscach, gdzie mur przestaje być podparty w wyniku ruchu gruntu. Takie spękania nie będą zbieżne i skupione w obrębie łuku, lecz pojawią się raczej w dolnych partiach ścian. Z kolei osłabienie łuku w wezgłowiu, czyli tam gdzie łuk styka się z murem oporowym, skutkuje specyficznym rozwarciem łuku na końcach – rysy rozchodzą się wtedy od dolnych krańców łuku do góry, daleko od zwornika. Natomiast osłabienie łuku w bocznych partiach, czyli mniej więcej w połowie rozpiętości, raczej prowadzi do lokalnych deformacji lub tzw. łukowania na bok, a nie do zbieżnych spękań zbiegających się w zworniku. Bardzo częstym błędem myślowym jest utożsamianie wszelkich spękań w łukach wyłącznie z problemami w fundamentach albo na końcach łuku, bo wydaje się, że tam przecież skupiają się siły. Tymczasem to właśnie zwornik, będący sercem łuku, odpowiada za rozkład obciążeń i jego osłabienie daje tak wyrazisty i charakterystyczny układ rys. Warto pamiętać, że typowe standardy budowlane i dobre praktyki, zarówno w literaturze, jak i w praktyce projektowej, zawsze uczulają na znaczenie zwornika. Z mojego doświadczenia wynika, że błędna diagnoza przyczyny takich spękań to najprostsza droga do niewłaściwych napraw i dalszych uszkodzeń – dlatego analiza układu rys zawsze powinna być oparta na zrozumieniu statyki całej konstrukcji łukowej.