Ceną jednostkową jest suma kosztów bezpośredniej robocizny, materiałów i sprzętu oraz kosztów pośrednich i zysku wyliczona na jednostkę przedmiarową robót podstawowych. Jest to istotny element w procesie kalkulacji kosztów przedsięwzięć budowlanych, ponieważ pozwala na precyzyjne określenie wydatków związanych z realizacją projektów. Oprócz kosztów materiałów i robocizny, które są łatwo identyfikowalne i mogą być obliczone na podstawie danych rynkowych, ważne jest również uwzględnienie kosztów pośrednich, takich jak koszty administracyjne, ubezpieczenia czy wynajem sprzętu. Przykładowo, w przypadku budowy domu, cena jednostkowa może obejmować nie tylko materiał na ściany i dach, ale także koszty związane z transportem, składowaniem i przechowywaniem materiałów budowlanych. Zrozumienie tej koncepcji jest kluczowe dla prowadzenia skutecznego zarządzania kosztami oraz dla podejmowania racjonalnych decyzji finansowych w projektach budowlanych. Takie podejście jest zgodne z najlepszymi praktykami branżowymi, a także standardami kalkulacji kosztów przyjętymi w wielu krajach.
Często mylnie przyjmuje się, że cena jednostkowa to po prostu iloczyn ceny rynkowej i wielkości przedmiaru. Takie podejście ignoruje szereg istotnych aspektów, które mają wpływ na ostateczny koszt realizacji robót budowlanych. Cena rynkowa to tylko jeden z wielu elementów, które powinny być uwzględnione w kalkulacji. Z kolei opis ceny jednostkowej jako wyrażonego w zł kosztu wykonania 1m2 realizowanego obiektu również jest nieprecyzyjny, ponieważ nie uwzględnia wszystkich kosztów związanych z procesem budowlanym, takich jak koszty pośrednie, które mogą być znaczące. Ponadto, określenie ceny jednostkowej robót i materiałów wyłącznie na podstawie danych rynkowych z publikacji, bez analizy rzeczywistych kosztów projektu, może prowadzić do poważnych błędów kalkulacyjnych. Takie nieprecyzyjne podejście do obliczeń może skutkować niedoszacowaniem wydatków, co w rezultacie wpływa na rentowność projektu. Dlatego tak ważne jest, aby nie tylko korzystać z danych rynkowych, ale także dokładnie analizować wszystkie składniki kosztów przy wyliczaniu ceny jednostkowej. Uznawanie ceny jednostkowej za prostą funkcję ilości i ceny rynkowej pomija całe spektrum zmiennych, które kształtują rzeczywistość rynkową w branży budowlanej.