Inspektor powiatowy jest pierwszą instancją administracyjnego nadzoru budowlanego w Polsce. Jego zadania obejmują kontrolę przestrzegania przepisów prawa budowlanego oraz podejmowanie działań w przypadku stwierdzenia naruszeń. Inspektor powiatowy prowadzi także postępowania administracyjne dotyczące wydań pozwoleń na budowę oraz nadzoru nad realizacją inwestycji budowlanych. Przykładowo, w sytuacji, gdy inwestor planuje budowę obiektu, inspektor powiatowy ma obowiązek sprawdzić, czy projekt budowlany jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz innymi aktami prawnymi. Ponadto, inspektor powiatowy ma prawo do przeprowadzania kontroli na placu budowy, co pozwala na wczesne wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości. Działania te są zgodne z Kodeksem postępowania administracyjnego oraz ustawą Prawo budowlane, które określają zasady funkcjonowania nadzoru budowlanego w Polsce.
Prezydent miasta nie jest pierwszą instancją administracyjnego nadzoru budowlanego, ponieważ jego kompetencje są związane z zarządzaniem miastem i podejmowaniem decyzji w sprawach lokalnych, ale nie obejmują bezpośredniego nadzoru budowlanego. Inspektor gminny, z kolei, jest odpowiedzialny za kontrolę budowli w ramach swojej gminy, jednak jego kompetencje są ograniczone w porównaniu do inspektora powiatowego, który ma szerszy zakres działania, obejmujący nadzór nad inwestycjami na poziomie powiatu. Inspektor wojewódzki jest odpowiedzialny za nadzór na poziomie województwa, co obejmuje koordynację działań inspektorów powiatowych, ale nie pełni roli pierwszej instancji. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie różnych poziomów nadzoru budowlanego z ich kompetencjami. Właściwe zrozumienie hierarchii administracyjnej i zakresu odpowiedzialności poszczególnych inspektorów jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania systemu nadzoru budowlanego w Polsce. Warto zaznaczyć, że inspektor powiatowy jest kluczowym ogniwem w zapewnieniu zgodności z przepisami prawa budowlanego, co wpływa na bezpieczeństwo i jakość realizowanych inwestycji.