Sterylizacja parą wodną, znana także jako autoklawowanie, jest jedną z najskuteczniejszych metod wyjaławiania bielizny operacyjnej i narzędzi chirurgicznych. Proces ten polega na poddaniu materiałów działaniu wysokotemperaturowej pary wodnej pod ciśnieniem, co prowadzi do denaturacji białek oraz zniszczenia wszelkich form mikroorganizmów, w tym spor. Autoklawy są standardem w wielu placówkach medycznych, ponieważ są efektywne w eliminowaniu patogenów oraz łatwe w użyciu. W praktyce, przed umieszczeniem narzędzi w autoklawie, ważne jest ich odpowiednie przygotowanie, w tym dokładne oczyszczenie oraz pakowanie w odpowiednie materiały, które umożliwiają penetrację pary. Standardy takie jak ISO 17665-1 definiują wymagania dotyczące sterylizacji parą wodną, aby zapewnić skuteczność tego procesu. Autoklawowanie jest również preferowane w przypadku materiałów odpornych na wysoką temperaturę, co czyni je niezwykle wszechstronnym rozwiązaniem w chirurgii.
Formalinowa metoda sterylizacji polega na użyciu formaldehydu, który jest substancją toksyczną i rakotwórczą. Chociaż formalina może być stosowana do dezynfekcji, nie jest uznawana za metodę odpowiednią do sterylizacji narzędzi chirurgicznych, ponieważ nie gwarantuje całkowitego zniszczenia wszystkich mikroorganizmów, szczególnie spor. Podobnie, metoda plazmowa wykorzystuje niskotemperaturową plazmę gazu, co może wpłynąć na niektóre materiały, a zatem nie jest optymalna dla wszystkich typów instrumentów. W przypadku tlenku etylenu, mimo że jest skuteczny w sterylizacji wrażliwych materiałów, jego stosowanie wiąże się z ryzykiem dla zdrowia zarówno personelu, jak i pacjentów, co ogranicza jego użycie. Wybór metody sterylizacji powinien opierać się na właściwościach materiałów oraz specyfice zastosowania. Błędem jest myślenie, że każda z tych metod jest równoważna i że można je stosować zamiennie bez analizy ich skuteczności i bezpieczeństwa. Autoklawowanie pozostaje najlepszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem w kontekście przygotowania narzędzi operacyjnych do zabiegów chirurgicznych.