Kwalifikacja: CES.02 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego
Zawód: Technik technologii szkła
Kategorie: Procesy technologiczne Wady i kontrola jakości
Co może być przyczyną powstawania zmarszczek na powierzchni wyrobów szklanych formowanych metodą wytłaczania?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Zbyt gorące formy i wytłocznik to bardzo częsta przyczyna powstawania zmarszczek na powierzchni wyrobów szklanych tworzonych przez wytłaczanie. W praktyce wygląda to tak: masa szklana trafiając na nadmiernie rozgrzaną powierzchnię formy, nie ulega natychmiastowemu schłodzeniu i zahartowaniu. Szkło pozostaje w stanie półpłynnym, przez co pod wpływem nacisku czy nawet własnego ciężaru może płynąć i tworzyć charakterystyczne fałdy – właśnie te zmarszczki. W branży szklarskiej mówi się wtedy o tzw. „efekcie popłynięcia szkła”. Dobre praktyki zakładają, by temperatura form była optymalna, czyli taka, która gwarantuje jednocześnie szybkie ustalenie kształtu i minimalizuje ryzyko powstawania wad. Standardy przemysłowe, np. zalecenia producentów maszyn typu IS (Individual Section), zawsze podkreślają prawidłową kontrolę temperatury form i wytłoczników. Moim zdaniem, wielu początkujących pracowników nie docenia tego etapu – a przecież jeden stopień w górę potrafi zmienić cały proces. Dodatkowo, przy zbyt gorących formach inne wady jak rozmazywanie powierzchni albo utrata połysku też pojawiają się częściej. To doświadczenie pokazuje, że precyzyjna regulacja temperatury wpływa nie tylko na estetykę, ale też na wytrzymałość gotowego szkła, bo niejednorodne schładzanie może powodować naprężenia. Warto o tym pamiętać nawet przy krótkich seriach produkcyjnych – każda nieprawidłowość potrafi odbić się na jakości.
Nieodpowiednia temperatura formy i wytłocznika to jeden z kluczowych czynników w technologii formowania szkła, ale samo ich ochłodzenie nie prowadzi do powstawania zmarszczek na powierzchni wyrobu. W rzeczywistości, kiedy formy i wytłocznik są zbyt zimne, masa szklana bardzo szybko się schładza i zestala, przez co nie dochodzi do efektu płynięcia na powierzchni, a raczej do innych defektów, takich jak matowienie, nierównomierne rozłożenie materiału czy nawet pęknięcia wynikające z naprężeń termicznych. Zimne formy mogą powodować również tzw. niedolewy, gdzie masa nie wypełnia dokładnie formy, ale fałdy czy zmarszczki z tego powodu nie powstają. Druga myląca koncepcja, czyli nieodpowiedni kształt kropli masy szklanej, rzeczywiście może prowadzić do problemów z rozkładem materiału wewnątrz formy, ale skutkuje raczej defektami geometrycznymi, wybrzuszeniami lub ubytkami w strukturze wyrobu, a nie tworzeniem się zmarszczek na powierzchni. Wielu uczniów automatycznie zakłada, że każda wada to wynik złego nalania masy, a to nie do końca tak działa. Jeśli chodzi o nadmierną porcję masy szklanej, to faktycznie może prowadzić do nadlewów czy tzw. obwódek, które potem trzeba usuwać, ale nie powoduje to typowych zmarszczek. W praktyce, zmarszczki powstają wtedy, gdy powierzchnia szkła zbyt długo pozostaje plastyczna w kontakcie z gorącą formą i grawitacja lub nacisk prowadzi do falowania tej warstwy – stąd tak istotna jest kontrola temperatury. Typowym błędem myślowym jest skupienie się tylko na ilości czy kształcie masy, a z własnego doświadczenia wiem, że to właśnie precyzyjna regulacja parametrów termicznych formy i wytłocznika pozwala uniknąć największych problemów jakościowych w szkle formowanym.