Kwalifikacja: CES.02 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego
Zawód: Technik technologii szkła
Kategorie: Maszyny i urządzenia Wady i kontrola jakości
Które urządzenie służy do oceny naprężeń w wyrobach szklanych?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Polarymetr to naprawdę ciekawe urządzenie, które w branży szklarskiej ma bardzo konkretne i praktyczne zastosowanie. Służy on do wykrywania i oceny naprężeń wewnętrznych w wyrobach szklanych – i to bez kontaktu z badanym materiałem. Działanie tego przyrządu opiera się na zjawisku polaryzacji światła. W skrócie: światło przechodzące przez szkło o nierównomiernych naprężeniach ulega zmianie polaryzacji, co można zobaczyć w polarymetrze jako charakterystyczne barwy albo wzory. W praktyce, gdy np. produkujemy szyby, naczynia laboratoryjne czy nawet elementy optyczne, bardzo istotne jest, żeby nie pojawiały się w nich ukryte naprężenia – mogą potem prowadzić do pękania albo nieprzewidzianych uszkodzeń podczas eksploatacji. Branżowe standardy, na przykład normy PN-EN dotyczące szkła, wręcz wymagają, żeby takie kontrole wykonywać regularnie. Polarymetr pozwala szybko i skutecznie sprawdzać każdą partię produkcji. Co ciekawe, ten sam sprzęt wykorzystuje się w laboratoriach do bardziej zaawansowanych analiz, na przykład badania jakości hartowania szkła czy sprawdzania równomierności naprężeń po procesie chłodzenia. Moim zdaniem to jedno z tych narzędzi, które zdecydowanie warto znać, jeśli myśli się poważnie o pracy w przemyśle szklarskim.
W przypadku oceny naprężeń w wyrobach szklanych łatwo pomylić się, wybierając urządzenia, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się właściwe, ale w rzeczywistości służą zupełnie innym celom. Manometr, choć bardzo pożyteczny w wielu dziedzinach techniki, służy głównie do pomiaru ciśnienia cieczy lub gazów – najczęściej spotykany w hydraulice czy instalacjach gazowych. Nawet jeśli szkło bywa wykorzystywane do produkcji niektórych elementów manometrów, samo urządzenie nie daje żadnych informacji o naprężeniach w materiale szklanym. Z kolei wiskozymetr to sprzęt przeznaczony do pomiaru lepkości cieczy – bardzo ważny w laboratoriach chemicznych, także w przemyśle szklarskim podczas procesu wytapiania szkła, ale nie ma on zastosowania do bezpośredniej oceny naprężeń już w gotowych wyrobach. Pirometr natomiast mierzy temperaturę powierzchni na odległość, wykorzystywany chociażby do sprawdzania temperatury pieców lub gorących półfabrykatów szklanych, ale nie daje żadnej informacji o rozkładzie naprężeń. Typowym błędem jest utożsamianie różnych urządzeń pomiarowych tylko dlatego, że mają związek z przemysłem szklarskim lub laboratoriami. W praktyce, naprężenia wewnętrzne w szkle wykrywamy wyłącznie przy pomocy sprzętu opartego na analizie zjawisk optycznych – jak właśnie polarymetr. Wynika to z tego, że naprężenia powodują zmiany w sposobie, w jaki szkło przepuszcza i polaryzuje światło. Taki optyczny pomiar pozwala nam nieinwazyjnie oceniać jakość produktu oraz przewidywać jego zachowanie w eksploatacji. Moim zdaniem, zrozumienie właściwego zastosowania tych urządzeń to podstawa do prawidłowego diagnozowania problemów w produkcji szklarskiej.