Kwalifikacja: CES.02 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego
Zawód: Technik technologii szkła
Który z przedstawionych na rysunkach wyrobów szklanych uformowano sposobem ręcznym?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Wybrana odpowiedź jest prawidłowa, bo wyrób A rzeczywiście został uformowany sposobem ręcznym. Jeśli przyjrzysz się temu naczyniu, widać dość nieregularny kształt, drobne asymetrie i charakterystyczne dla dmuchanego szkła zaokrąglenia. Takie detale to typowy efekt pracy hutnika, który formuje szkło ustnie lub przy użyciu prostych narzędzi, raczej niż w precyzyjnych, powtarzalnych formach maszynowych. W praktyce ręczne formowanie szkła pozwala na uzyskanie unikalnych wyrobów, często wykorzystywanych w produkcji artystycznej czy limitowanych seriach – na przykład szkła użytkowego z elementami dekoracyjnymi, lamp, kielichów czy karafek. W branży jest to często postrzegane jako synonim wysokiej jakości i rzemiosła. Moim zdaniem, takie produkty mają swój niepowtarzalny charakter, są doceniane przez koneserów i kolekcjonerów. Warto też wiedzieć, że ręczna produkcja szkła, choć dużo wolniejsza, pozwala na dużą elastyczność w kształtowaniu wyrobu i daje szklarzowi większą kontrolę nad ostatecznym wyglądem. Z doświadczenia wiem, że wyroby formowane ręcznie często mają tzw. pontil, czyli ślad po odłamaniu od pręta hutniczego – to taki mały, nierówny fragment na dnie. W branży szklarskiej takie oznaki są cenione, bo świadczą o tradycyjnym procesie wytwarzania. Współcześnie coraz rzadziej spotyka się ręczne formowanie na skalę przemysłową, chociaż wciąż jest niezastąpione tam, gdzie liczy się indywidualność produktu.
W przypadku wyrobów szklanych, sposób ich formowania można często rozpoznać po szczegółach konstrukcyjnych i charakterystycznych cechach powierzchni. Wyroby takie jak brytfanna żaroodporna (B), butelka (C) oraz słoik o regularnym kształcie (D) są typowymi przykładami produktów wytwarzanych metodami maszynowymi, zazwyczaj przez formowanie mechaniczne lub prasowanie. Na przykład brytfanny żaroodporne produkuje się z użyciem form, które zapewniają precyzyjne dopasowanie pokrywy oraz identyczność wszystkich egzemplarzy, czego nie da się osiągnąć przy ręcznym dmuchaniu szkła. Butelki, zwłaszcza takie o bardzo regularnym kształcie i cienkich ściankach, również powstają z użyciem maszyn IS (Individual Section), które pozwalają na seryjną produkcję ogromnych ilości identycznych wyrobów – tu ręczna metoda byłaby zupełnie nieopłacalna i nie dawałaby takiej powtarzalności. Słoiki natomiast, o regularnych kształtach i często z wytłoczeniami lub napisami, także są produkowane w formach maszynowych przez prasowanie lub dmuchanie maszynowe. Częstym błędem jest mylenie ozdobnych lub grubych wyrobów z produktami formowanymi ręcznie – jednak w branży szklarskiej o sposobie produkcji decydują głównie szczegóły wykonawcze, powtarzalność kształtu, brak śladów narzędzi ręcznych czy nieregularności. Odpowiedź oparta na wrażeniu „masywny = ręczny” lub „ozdobny = ręczny” jest błędna, bo obecne technologie pozwalają na produkcję nawet bardzo skomplikowanych form w pełni automatycznie. W praktyce, rozpoznanie wyrobu formowanego ręcznie zawsze opiera się na drobnych nieregularnościach, specyficznych śladach pracy hutnika czy unikalnych detalach, których nie znajdziemy w wyrobach seryjnych.