Kwalifikacja: CES.02 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego
Zawód: Technik technologii szkła
Który z przedstawionych na rysunkach wyrobów ze szkła uformowano sposobem ręcznym?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Wybrałeś prawidłowo – wyrób oznaczony literą B, czyli szklaną świnkę, rzeczywiście wykonano sposobem ręcznym. Wytwarzanie szkła metodami ręcznymi, czyli popularne dmuchanie szkła, pozwala na uzyskiwanie unikalnych, niepowtarzalnych kształtów, których nie da się osiągnąć w procesach maszynowych czy przez prasowanie w formach. W praktyce często wykorzystuje się tę technikę do tworzenia ozdób, figurek, artystycznych naczyń czy wyrobów dekoracyjnych – w zasadzie wszędzie tam, gdzie liczy się indywidualny charakter i finezja wykonania. Szklana świnka najprawdopodobniej została uformowana przez szklarza, który najpierw wydmuchał bańkę, a następnie ręcznie doformował elementy takie jak uszy, ogonek i nóżki. Z mojego doświadczenia, ten rodzaj produkcji jest bardzo ceniony w branży, bo wymaga nie tylko wprawy ręki, ale i dużej wyobraźni przestrzennej oraz znajomości własności szkła podgrzanego do odpowiedniej temperatury. Warto pamiętać, że wyroby ręczne mogą mieć delikatne różnice w detalach, co podnosi ich wartość kolekcjonerską lub użytkową. Standardy branżowe, np. PN-EN 1279, wyraźnie rozróżniają wyroby formowane maszynowo i ręcznie, ponieważ mają one inne właściwości techniczne i estetyczne. Ręczna produkcja to także ukłon w stronę rzemiosła i tradycji – coś, czego nie da się zastąpić automatyzacją.
Analizując przedstawione opcje, łatwo dostrzec, że wyroby oznaczone literami A, C oraz D powstały innymi metodami niż ręczne formowanie szkła. Naczynie typu A to przykład wyrobu uzyskiwanego najczęściej przez wytłaczanie lub prasowanie w formach przemysłowych. Takie metody są stosowane, kiedy zależy nam na powtarzalności kształtu i precyzji wymiarowej – szczególnie w przypadku produkcji masowej. Opcja C, czyli szklana kura, to typowy przykład odlewu szkła w formie. Charakterystyczne, powtarzalne zdobienia i skomplikowane detale świadczą o zastosowaniu form wieloczęściowych, co jest praktycznie niemożliwe do osiągnięcia ręcznie, a już na pewno nie w takiej skali i z taką dokładnością. Z kolei wariant D, szklana pustak, to klasyczny produkt powstający w wyniku prasowania szkła w specjalnych formach pod wysokim ciśnieniem i temperaturą. Tutaj kluczowa jest powtarzalność, szczelność i trwałość – kryteria, których nie gwarantuje technika ręczna. Typowym błędem przy tego typu pytaniach jest sugerowanie się samym wyglądem detali, podczas gdy kluczowe są ślady produkcji: brak szwu formy, delikatne asymetrie, drobne różnice w grubości ścianek. Często uczniowie mylą bogatą dekoracyjność z ręczną robotą, ale w rzeczywistości to właśnie gładkie, minimalistyczne wyroby są domeną ręcznego dmuchania, a rozbudowane, precyzyjne kształty to efekt pracy form i maszyn. W praktyce branżowej zwraca się uwagę, że wyroby ręczne rzadko trafiają do produkcji masowej, bo są czasochłonne i trudne do powtarzania. Dlatego właśnie szklana świnka (B) jest tu jedynym przykładem ręcznego formowania, a pozostałe opcje – choć atrakcyjne wizualnie – bazują na technikach przemysłowych albo prasowanych. Moim zdaniem warto jeszcze przeanalizować dobre praktyki identyfikowania metod produkcji szkła, by w przyszłości takie pytania nie sprawiały już trudności.