Kwalifikacja: CES.02 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego
Zawód: Technik technologii szkła
Kategorie: Surowce i skład szkła Procesy technologiczne
Który z wymienionych tlenków barwi szkło na kolor niebieski?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Tlenek miedzi(II), czyli CuO, to absolutna klasyka jeśli chodzi o barwienie szkła na niebiesko. Pracując w hutnictwie szkła albo przy wytwarzaniu ozdobnych szyb, od razu rzuca się to w oczy – wystarczy odrobina CuO w masie szklanej i kolor robi się zaskakująco intensywny, taki głęboki niebieski lub nawet szafirowy, w zależności od warunków i proporcji. W praktyce huty szkła ten efekt jest wykorzystywany do produkcji butelek, witraży, czasem nawet naczyń dekoracyjnych. Standardy branżowe jasno wskazują, że właśnie sole i tlenki miedzi są najstabilniejsze i najłatwiejsze do kontrolowania pod względem barwy. W porównaniu do innych barwników, tlenki miedzi mają tę przewagę, że są dość odporne na zmiany temperatury i nie reagują gwałtownie z innymi składnikami, co jest szczególnie ważne w produkcji seryjnej. Co ciekawe, kiedy szkło barwione CuO podda się procesowi redukcji, można nawet uzyskać odcienie czerwieni, ale to już inna bajka. W codziennej pracy laboratoryjnej czy rzemieślniczej czasem używa się też innych tlenków, ale nic nie daje tak jednoznacznego i rozpoznawalnego koloru jak właśnie tlenek miedzi(II). Tak szczerze mówiąc, dla każdego kto miał styczność z barwieniem szkła, ta zależność wydaje się już wręcz intuicyjna.
Wielu osobom przy barwieniu szkła łatwo pomylić funkcje różnych tlenków metali, bo rzeczywiście – większość z nich daje ciekawe efekty kolorystyczne, ale kluczowe jest, jaki tlenek daje dany kolor. Tlenek żelaza(III) Fe2O3 barwi szkło na różne odcienie żółci, brązu lub czerwieni – co jest często wykorzystywane do produkcji naczyń stylizowanych na stare, bursztynowe szkło. Czasami spotyka się go w szkle technicznym, np. laboratoryjnym, gdzie barwi się je celowo dla ochrony przed światłem. Z kolei MnO2, czyli tlenek manganu(IV), działa trochę jak wybielacz do szkła, bo potrafi neutralizować zielonkawe zabarwienie od żelaza, a w większych ilościach daje odcienie fioletowe, ale nigdzie nie uzyskamy nim typowo niebieskiego szkła – co często bywa mylące, bo fiolet i niebieski to sąsiednie barwy. Tlenek chromu(III) Cr2O3 daje z kolei intensywną zieleń, i to taką charakterystyczną dla butelek po piwie albo szkła stołowego. Ta zieleń bywa mylona z niebieskim przez osoby, które nie miały praktyki przy piecach hutniczych – wystarczy, że światło się załamie i można się nabrać. Moim zdaniem powodem pomyłek jest to, że w teorii wszystkie te tlenki barwią szkło, ale praktyka przemysłowa pokazuje, że tylko tlenek miedzi(II) daje czysty, wyrazisty niebieski. To jest bardzo ważne, bo w zawodzie technika technologii szkła rozróżnienie tych odcieni może mieć znaczenie przy odbiorach jakościowych czy nawet w projektowaniu nowych serii produktów. Warto o tym pamiętać, bo to podstawowa wiedza przy pracy z barwioną masą szklaną.